1-Fülüvyal Topoğrafya nedir?
2-Akarsu Aşınım şekilleri nelerdir?
3-Akarsu Birikim şekilleri nelerdir?
4-Kimyasal Aşındırma nasıl olur?
5-Fiziksel Aşındırma nasıl olur?
6-Asimetrik vadi nasıl oluşur?
7-Antesedant Boğaz gelişimi nasıl oluşur?
8-Epijenik boğaz gelişimi nasıl oluşur?
9-Menderesler nasıl oluşur?
10-Peri bacaları nerelerde ve nasıl oluşur?
11-Akarsuların biriktirme yapabilmesi için gerekli olan koşullar nelerdir?
12-Akarsuların aşınım yapabilmesi için gerekli olan koşullar nelerdir?
13-Kıyıda bir delta oluşması için gerekli olan şartlar nelerdir?
14-Akarsu şebeke yapıları nelerdir?
15-Vadi çeşitleri nelerdir?
16-Karstik Aşınım şekilleri nelerdir?
17-Karstik Biriktirme şekilleri nelerdir?
18-Karstik şekiller ülkemizde en çok nerede görülür?
19-Polye ve lapya hakkında bilgi veriniz?
20-Pamukkale Travertenlerinin oluşumu hakkında bilgi veriniz?
31 Mart 2017 Cuma
TOPOĞRAFYA KONUSUNUN ÖĞRENME ÇIKTILARI
1-Topoğrafya Nedir?
2-Başlıca Topoğrafya çeşitleri nelerdir?
3-Buzul Topoğrafyası neleri inceler?
4-Kıyı Topoğrafyaları neleri inceler?
5-Volkan Topoğrafyaları neleri inceler?
6-Nemli Topoğrafyalar neleri inceler?
7-Kurak Topoğrafyalar neleri inceler?
8-Başlıca buzul şekilleri nelerdir?Ülkemizde buzul şekillere çok rastlanmamasının nedeni nedir?
9-Başlıca kıyı şekilleri nelerdir?Ülkemizde görülmeyen kıyı şekilleri nelerdir?
10-Ülkemizde haliç kıyı tipi neden görülmez?
11-Ülkemizde en çok görülen kıyı tipi hangisidir?
12-Başlıca volkanik şekiller nelerdir?
13-Ülkemizde volkanik şekiller en çok hangi bölgemizde görülür?
14-Kuraklık sonucu oluşan şekiller nelerdir?
15-Ülkemizde fiyort kıyı tipi neden görülmez?
16-Enine kıyı tipi ülkemizde en çok nerede görülür?
17-Ria kıyı tipi ülkemizde nerede görülür?
18-Dalmaçya kıyı tipi ülkemizde nerede görülür?
19-Skyer kıyı tipi ülkemizde neden görülmez?
20-Watt kıyı tipi ülkemizde neden oluşmaz?
2-Başlıca Topoğrafya çeşitleri nelerdir?
3-Buzul Topoğrafyası neleri inceler?
4-Kıyı Topoğrafyaları neleri inceler?
5-Volkan Topoğrafyaları neleri inceler?
6-Nemli Topoğrafyalar neleri inceler?
7-Kurak Topoğrafyalar neleri inceler?
8-Başlıca buzul şekilleri nelerdir?Ülkemizde buzul şekillere çok rastlanmamasının nedeni nedir?
9-Başlıca kıyı şekilleri nelerdir?Ülkemizde görülmeyen kıyı şekilleri nelerdir?
10-Ülkemizde haliç kıyı tipi neden görülmez?
11-Ülkemizde en çok görülen kıyı tipi hangisidir?
12-Başlıca volkanik şekiller nelerdir?
13-Ülkemizde volkanik şekiller en çok hangi bölgemizde görülür?
14-Kuraklık sonucu oluşan şekiller nelerdir?
15-Ülkemizde fiyort kıyı tipi neden görülmez?
16-Enine kıyı tipi ülkemizde en çok nerede görülür?
17-Ria kıyı tipi ülkemizde nerede görülür?
18-Dalmaçya kıyı tipi ülkemizde nerede görülür?
19-Skyer kıyı tipi ülkemizde neden görülmez?
20-Watt kıyı tipi ülkemizde neden oluşmaz?
İZOHİPS KONUSUNUN ÖĞRENME ÇIKTILARI
1-İzohips Nedir?
2-İzohipslerin özellikleri nelerdir?
3-0 metre eğrisi nereden geçer?
4-İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına ne denir?
5-Yükseltinin arttığı yöne doğru 'U' harfi oluşmuşsa buna ne denir?
6-Bir eğri üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltisi nasıldır?
7-Farklı eğriler üzerinde bulunan noktaların yükseltileri nasıldır?
8-İzohips eğrisi dağ zirvelerinde hangi şekli alır?
9-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerler nasıldır?
10-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerler nasıldır?
11-Sırt nedir?
12-Boyun nedir?
13-Zirve nedir?
14-Çanak nedir?
15-İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyısında kıta sahanlığı nasıldır?
16-İzohipslerin seyrek aralıkla geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı nasıldır?
17-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerlerde akarsu akış hızı-aşındırması nasıldır?
18-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerlerde akarsu hızı ve aşındırması nasıldır?
19-En geniş izohips halkası nereyi gösterir?
20-En dar izohips halkası nereyi gösterir?
2-İzohipslerin özellikleri nelerdir?
3-0 metre eğrisi nereden geçer?
4-İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına ne denir?
5-Yükseltinin arttığı yöne doğru 'U' harfi oluşmuşsa buna ne denir?
6-Bir eğri üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltisi nasıldır?
7-Farklı eğriler üzerinde bulunan noktaların yükseltileri nasıldır?
8-İzohips eğrisi dağ zirvelerinde hangi şekli alır?
9-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerler nasıldır?
10-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerler nasıldır?
11-Sırt nedir?
12-Boyun nedir?
13-Zirve nedir?
14-Çanak nedir?
15-İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyısında kıta sahanlığı nasıldır?
16-İzohipslerin seyrek aralıkla geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı nasıldır?
17-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerlerde akarsu akış hızı-aşındırması nasıldır?
18-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerlerde akarsu hızı ve aşındırması nasıldır?
19-En geniş izohips halkası nereyi gösterir?
20-En dar izohips halkası nereyi gösterir?
NEDEN COĞRAFYAYA İHTİYAÇ DUYARIZ KONUSUNUN ÖĞRENME ÇIKTILARI
1-Coğrafya Nedir?
2-Coğrafya'nın isim babası kimdir?
3-Coğrafyayı öğrenmezsek ne olur?
4-Coğrafya'nın Temel kavramları nelerdir?
5-Jeoloji kavramı nedir?
6-Klimatoloji nedir?
7-Jeomorfoloji nedir?
8-Vejetasyon nedir?
9-Endemik bitkilere örnek veriniz ve Ülkemizde en çok nerede yetişir?
10-Pedoloji nedir?
11-Ülkemizde bulunan başlıça toprak tipleri nelerdir?
12-Patomoloji nedir?
13-Limnoloji nedir?
14-Göllerimizin bize sağladığı yararlar nelerdir?
15-Osemoloji nedir?
16-Okyanusların bize sağladığı faydalar nelerdir?
17-Astronomi nedir?
18-Coğrafya öğrenmenin bize kazandırdıkları nelerdir?
19-Yaşadığımız yerin coğrafi özellikleri neler?
20-Coğrafyanın bu kadar önemli olmasının sebepleri nelerdir?
2-Coğrafya'nın isim babası kimdir?
3-Coğrafyayı öğrenmezsek ne olur?
4-Coğrafya'nın Temel kavramları nelerdir?
5-Jeoloji kavramı nedir?
6-Klimatoloji nedir?
7-Jeomorfoloji nedir?
8-Vejetasyon nedir?
9-Endemik bitkilere örnek veriniz ve Ülkemizde en çok nerede yetişir?
10-Pedoloji nedir?
11-Ülkemizde bulunan başlıça toprak tipleri nelerdir?
12-Patomoloji nedir?
13-Limnoloji nedir?
14-Göllerimizin bize sağladığı yararlar nelerdir?
15-Osemoloji nedir?
16-Okyanusların bize sağladığı faydalar nelerdir?
17-Astronomi nedir?
18-Coğrafya öğrenmenin bize kazandırdıkları nelerdir?
19-Yaşadığımız yerin coğrafi özellikleri neler?
20-Coğrafyanın bu kadar önemli olmasının sebepleri nelerdir?
İZOHİPS
İzohips:Yeryüzünde deniz seviyesine göre aynı yükseltiye sahip olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen kapalı eğrilerle gösterilir.Bu eğrilere izohips eğrileri denir.En sık kullanılan yöntemdir.Eğrilerin sık ya da seyrek olması yüzey şekilleri hakkında bilgi verir.
İzohipslerin Özellikleri:
1-İçiçe kapalı eğrilerdir.
2-Yeryüzü şekillerini yükseltilerini ve biçimlerini canlandırırlar.
3-En geniş izohips eğrisi en alçak yeri en dar izohips eğrisi en yüksek yeri gösterir.
4-0 metre eğrisi deniz kıyısından geçer.Buna kıyı çizgisi adı verilir.
5-İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına izohips aralığı denir.
6-Yükseltinin arttığı yöne doğru 'U' harfi olmuşsa buna sırt denir.
7-Bir eğri üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltisi aynıdır.
8-Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek izohips eğrisini çevreler.
9-İzohips eğrileri dağ zirvelerinde nokta halini alır.
10-İzohipsler birbirlerini kesmezler.
11-Birbirini kuşatmayan komşu iki izohips aynı yükselti değerlerine sahiptir.
12-Akarsuyun her iki yanındaki eğrilerin yükseltisi aynıdır.
13-Eş yükselti eğrilerinin sık geçtiği yerlerde eğim fazla seyrek geçtiği yerlerde eğim azdır.
14-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerlerde eğim fazladır-Akarsuların akış hızları fazladır-Akarsuyun aşındırması derine doğrudur-Kıta sahanlığı dardır-Dağa tırmanma zordur-Zirveyle etek arasındaki mesafe azdır.
15-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerlerde Akarsuların akış hızı azdır-kıta sahanlığı geniştir-Akarsu aşındırması yanlara doğru olur-Dağa tırmanmak kolaydır-Zirveyle etek arasındaki mesafe çoktur.
16-İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler.
17-En geniş izohips halkası en alçak yeri en dar izohips halkası en yüksek yeri gösterir.
18-İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı dar.seyrek geçtiği yerlerde geniştir.
İzohips Haritalarda Yer Şekillerinin Gösterilmesi:
Zirve:Dağ-tepe gibi bir yerşeklinin en yüksek kısmıdır.
Çanak:Çevresine göre alçakta kalan çukur sahalardır.
Vadi:İzohipslerin en dar izohips istikametine doğru ''V'' şeklinde girinti yaptıkları yerdir.
Sırt:İki yamacı birleştiren yüksek kesimlerdir.
Boyun:İki tepe arasında kalan en alçak yerlerdir.
İzohipslerin Özellikleri:
1-İçiçe kapalı eğrilerdir.
2-Yeryüzü şekillerini yükseltilerini ve biçimlerini canlandırırlar.
3-En geniş izohips eğrisi en alçak yeri en dar izohips eğrisi en yüksek yeri gösterir.
4-0 metre eğrisi deniz kıyısından geçer.Buna kıyı çizgisi adı verilir.
5-İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına izohips aralığı denir.
6-Yükseltinin arttığı yöne doğru 'U' harfi olmuşsa buna sırt denir.
7-Bir eğri üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltisi aynıdır.
8-Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek izohips eğrisini çevreler.
9-İzohips eğrileri dağ zirvelerinde nokta halini alır.
10-İzohipsler birbirlerini kesmezler.
11-Birbirini kuşatmayan komşu iki izohips aynı yükselti değerlerine sahiptir.
12-Akarsuyun her iki yanındaki eğrilerin yükseltisi aynıdır.
13-Eş yükselti eğrilerinin sık geçtiği yerlerde eğim fazla seyrek geçtiği yerlerde eğim azdır.
14-İzohips eğrilerinin sık geçtiği yerlerde eğim fazladır-Akarsuların akış hızları fazladır-Akarsuyun aşındırması derine doğrudur-Kıta sahanlığı dardır-Dağa tırmanma zordur-Zirveyle etek arasındaki mesafe azdır.
15-İzohips eğrilerinin seyrek geçtiği yerlerde Akarsuların akış hızı azdır-kıta sahanlığı geniştir-Akarsu aşındırması yanlara doğru olur-Dağa tırmanmak kolaydır-Zirveyle etek arasındaki mesafe çoktur.
16-İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler.
17-En geniş izohips halkası en alçak yeri en dar izohips halkası en yüksek yeri gösterir.
18-İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı dar.seyrek geçtiği yerlerde geniştir.
İzohips Haritalarda Yer Şekillerinin Gösterilmesi:
Zirve:Dağ-tepe gibi bir yerşeklinin en yüksek kısmıdır.
Çanak:Çevresine göre alçakta kalan çukur sahalardır.
Vadi:İzohipslerin en dar izohips istikametine doğru ''V'' şeklinde girinti yaptıkları yerdir.
Sırt:İki yamacı birleştiren yüksek kesimlerdir.
Boyun:İki tepe arasında kalan en alçak yerlerdir.
GEÇTİĞİM YOLLAR
Ben Bilecik iline askerlik vazifem gereği yaşadığım yer olan muğladan otobüsle yola çıktım yolculuk Aydın-İzmir-Manisa-Balıkesir-Bursa illerinden geçerek bileciğin otogarında son buldu.Yolculuk esnasında dikkatimi bu üstünden geçtiğim 5 ilin coğrafi özellikleri hava durumu yol kenarlarındaki tarım faaliyetleri dikkatimi çekti.
Aydın il sınırları içine girdiğimde hava gayet güneşliydi.iklim muğla ikliminden pek farkı yoktu.bunun sebebi olarakta coğrafya dersinde öğrendiğim egedeki dağların kıyıya dik uzanmasıydı.yol kenarlarında incir ağaçları yoğunluktaydı.Bende demekki buranın baş tarım ürünü incir dedim.Otobüs izmir ili sınırına geldiğinde merkeze girmeden yol kenarlarında zeytin ağacının yoğunlukta olduğunu gördüm ve dedim ki buranın baş tarım ürünü zeytin.Ayrıca izmir çok çarpık bi kentleşme yapısının olduğu nüfusun çok kalabalık olduğunu gördüm.
Manisa ili sınırlarına geldiğimizde yol kenerlarındaki geniş ovalarda üzüm ağaçlarının çok yoğun olduğunu gördüm ve dedim ki buranın baş tarım ürünü üzüm.Ayrıca merkez kalabalık kentleşme ise izmir'e göre daha düzenli.
Balıkesir ili sınırına geldiğimizde yol kenarında büyükbaş ve küçükbaş hayvanları yoğunlukta gördüm ve dedim ki buranın ekonomisi hayvancılığa dayalı.Merkezde ise şeker fabrikası dikkatimi çekti.Ayrıca biraz yüksek tepeler burada sürekli rüzgar aldığı için rüzgar pervaneleri oldukça fazlaydı.Elektirik enerjisinin büyük kısmı buradan sağlanıyor.Olduğunu anladım.
Bursa ili sınırına geldiğimizde ise gerçekten çok düzenli ve güzel bir şehir gördüm meşe ağaçları yorunlukta hava durumu ise kapalıydı nem oranı diğer geçtiğim yerlere göre daha fazlaydı.
Bileciğe geldiğimizde oldukça az nüfuslu ve bir tepe üzerine kurulu küçücük bir şehir.hava durumu ise burada da kapalı ve hafif yağışlı meşe ağaçları yoğunluktaydı.
Aydın il sınırları içine girdiğimde hava gayet güneşliydi.iklim muğla ikliminden pek farkı yoktu.bunun sebebi olarakta coğrafya dersinde öğrendiğim egedeki dağların kıyıya dik uzanmasıydı.yol kenarlarında incir ağaçları yoğunluktaydı.Bende demekki buranın baş tarım ürünü incir dedim.Otobüs izmir ili sınırına geldiğinde merkeze girmeden yol kenarlarında zeytin ağacının yoğunlukta olduğunu gördüm ve dedim ki buranın baş tarım ürünü zeytin.Ayrıca izmir çok çarpık bi kentleşme yapısının olduğu nüfusun çok kalabalık olduğunu gördüm.
Manisa ili sınırlarına geldiğimizde yol kenerlarındaki geniş ovalarda üzüm ağaçlarının çok yoğun olduğunu gördüm ve dedim ki buranın baş tarım ürünü üzüm.Ayrıca merkez kalabalık kentleşme ise izmir'e göre daha düzenli.
Balıkesir ili sınırına geldiğimizde yol kenarında büyükbaş ve küçükbaş hayvanları yoğunlukta gördüm ve dedim ki buranın ekonomisi hayvancılığa dayalı.Merkezde ise şeker fabrikası dikkatimi çekti.Ayrıca biraz yüksek tepeler burada sürekli rüzgar aldığı için rüzgar pervaneleri oldukça fazlaydı.Elektirik enerjisinin büyük kısmı buradan sağlanıyor.Olduğunu anladım.
Bursa ili sınırına geldiğimizde ise gerçekten çok düzenli ve güzel bir şehir gördüm meşe ağaçları yorunlukta hava durumu ise kapalıydı nem oranı diğer geçtiğim yerlere göre daha fazlaydı.
Bileciğe geldiğimizde oldukça az nüfuslu ve bir tepe üzerine kurulu küçücük bir şehir.hava durumu ise burada da kapalı ve hafif yağışlı meşe ağaçları yoğunluktaydı.
30 Mart 2017 Perşembe
ÖZGEÇMİŞ
Ben 1988 yılına Muğla'da dünyaya geldim.İlkokul'u 2n'ci sınıfa kadar marmaris ihsan mermerci ilköğretim okulunda okudum.İlkokul 2n'ci sınıftan sonra köyceğiz'e taşındık.İlkokul 2n'ci sınıftan sonrasını ve liseyi köyceğizde tamamladım.Lise bittikten sonra ÖSS sınavına girdim ve aldığım puan neticesinde Kocaeli Üniversitesi kamu yönetimini kazandım.2009 yılında başlayan üniversiyeyi 2013 yılında diplomamı alarak tamamladım.
Daha sonra askerlik görevimi tamamlamak üzere 5 ay kısa dönem izmir seferihisarda görev yaptım.Askerlik görevimi tamamladıktan sonra aldığım kpss puanı atanmama yetmedi.Daha sonra 2016 YGS ve LYS sınavlarına girdim aldığım puan neticesinde Muğla sıtkı koçman üniversitesine Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümüne yerleştim.
Bu bölümü severek tercih ettim çünkü benim kapasitem tarih ve coğrafya bilimine daha yatkın.Ama atamalar kısıtlıda olsa kendime güvendim ve bu yola girdim.
Daha sonra askerlik görevimi tamamlamak üzere 5 ay kısa dönem izmir seferihisarda görev yaptım.Askerlik görevimi tamamladıktan sonra aldığım kpss puanı atanmama yetmedi.Daha sonra 2016 YGS ve LYS sınavlarına girdim aldığım puan neticesinde Muğla sıtkı koçman üniversitesine Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümüne yerleştim.
Bu bölümü severek tercih ettim çünkü benim kapasitem tarih ve coğrafya bilimine daha yatkın.Ama atamalar kısıtlıda olsa kendime güvendim ve bu yola girdim.
SIRADIŞI MEKANLAR
Güzellik havuzu(Yellowstone Milli Parkı ABD):Jeolojide kromik kaynak denilen bir bağlantı vardır.Bu gölcük yakınlarındaki başka bir göle bağlıdır.Biride su seviyesi düştüğü zaman diğerinde yükselmektedir.Sıcak bir su kaynağı olmakla beraber suyun ısısı yer altındaki faylardan ve magnetik katmanlara yakınlığından gelmektedir.Sıcaklığından dolayı bakteri ve algler hızla üremekte.Buda ortaya renk cümbüşü ortaya çıkarmaktadır.
Moeraki Kayaları(Yeni Zelanda):Aslında okyanus tabanında oluşmuş olan bu dev kayaların yaşı binlerce yılı buluyor.Kayaların bazılarında balık yumurtaları ve bitki kalıntılarının fosilleri bile görülmekte.Sahile nasıl vardığını soracak olursanız erozyon ve deniz çekilmesiyle beraber taşınmış durumda.Aslında bu durum küresel iklimin gidişatının ne kadar kötü olduğunun da bir göstergesidir.
Kayan taşlar(Ölüm Vadisi Amerika/kaliforniye:Bu kayalar gerçekten hareket etmektedir.Bilim adamları buna hiç bir mantıklı açıklama getiremesede ortada kendiliğinden hareket eden kayalar mevcut.Yapılan bir inceleme sonucu kayalardan birinin 224 metre taşındığı tespit edilmiş.Daha sonraki araştırmalardada bu vadinin 1940 yılından bu yana araştırma konusu olmuştur.
Tuhaf Tepeler(Nmbung Milli Parkı-Batı Avusturalya):Bu kayalar doğal olmakla beraber aslında değişik bir kayaç türüdür.Sayısı yüzlerce olan bu kayaçlar doğal kireç ve midye kabukları içermekte 25 ile 30 bin yıl arası yaşı hesaplanan bu kayaçların içlerinde bir çok deniz canlılarının fosilleride bulunmakta.
Krater Gölü(Oregon-ABD):Jeologların kesinlikle en muhteşem krater diye tarif edeceği yerdir.Mazama dağının yıkılması sonucu ortaya çıkan bu krater gölünün yaşı 150 yıldır.Yılın belli aylarında dağcıların ve doğaseverlerin ziyaret edebildiği mekanlardan biridir.Şüphesiz dünyanın sahip olduğu en muazzam güzellikte krater gölüdür.Fakat yine de altında bir yerde hala magma mevcuttur.
Fil Kayası(Ateş Vadisi Eyalet Parkı-ABD):Tamamen doğal kum kayasıdır.Oluşumu ise aşınarak en son bu hali almıştır.Bir fili andırıyor olması ayrı bir güzellik katar.
Balls Pramidi(Lord Howe adası-Avusturalya):Rüzgar-su ve yağış gibi doğal etmenlerle piramitimsi bir şekil almış olan Balls tepesi dünyanın su tepelerinden en yüksek olanıdır.562 metre yüksekliğe sahip olan bu su tepesi daha önceleri biçimsiz bir görünüme sahipken şimdi etrafı sivri köşklerle kaplı bir piramit gibidir.
Hiller Gölü(Batı Avusturalya):İlk görünüşte bir şeker havuzunu andırsada aslında göl insan sağlığı açısından çok zararlı.Bunun yanında kenarında masmavi deniz etrafında orman ve pembe bir gölet görmek insanları şaşırtabilir.Bilim insanlarınıda şaşırtan bu olayın dünyada başka bir benzeri yoktur.Gölün renginin neden bu halini aldığı tam olarak açıklanamasada buna alglerin neden olduğu söylenmektedir.
Tsingy(Ankarana milli Parkı-Kuzey madagaskar):Halı kalkeri olarak adlandırılan kayaç yapılarının yüzlercesinin birleşmesi ortaya bu muhteşem manzarayı çıkarmıştır.Kayaların bu şekli nasıl aldığına gelirsek binlerce yıl boyunca fiziksel ve kimyasal çözünme sonucu oluşmuştur.Yani daha önceleri tek bir kaya parçasıyla oluşan bir tepe olma ihtimali yüksek.Göze çarpan ilginç özelliklerden biri ise kayaçlarda bitkilerin yetişmesi .Bu da mineral bakımından normal bir kayaca göre çok daha fazla zengin olduğunun göstergesidir.
Şampanya Havuzu(Waiotapu Jeotermel Alanı-Yeni Zelanda):Yenizellanda da bulunan bir başka renk cümbüşü havuzumuzun adıda şampanya jeotermik bir havuz olan şampanyanın turuncu renkli olan kısmı bir tür bakteri gurubunun ve karbondioksidin reaksiyonu sonucu oluşmuştur.Bunun yanında da suyun yüzey sıcaklığı 74 santigrat derecedir.Derinlere inildikçe artan sıcaklık bu suyun sıcaklığını bir magma havzasında aldığını gösteriyor.
Büyük Mavi Deli(Belize):Buzul çağlarda meydana gelen birtakım çökme ve çözülmeler sonucu oluşmuştur.Denizin çok sığ yerinde meydana gelen bu denizaltı çöküntüsü ortaya bu eşsiz manzarayı çıkartıyor.Çöküntünün çapı 300 metre olmakla beraber derinliği 125 metredir.Kuvatener buzul çağında meydana geldiği tahmin edilen bu çöküntünün derinliğinden kaynaklı koyu lacivert rengi sığlıktan kaynaklı açık mavi ile ortaya eşsiz bir manzara sunmakta.
Puente Del ınca(Arjantin):Burada meydana gelen turunculuk bakterilerden kaynaklanmaktadır.Bölgede hem bir akarsu ağı bulunması hemde kükürt varlığının yüksek olması bakteriler için uygun üreme şartlarını sağlamıştır.Bu sebeple üreyen ve varlığını devam ettiren bakteriler kayaçlarda bu renk cümbüşünü ortaya çıkarıyor.
Bryce Amfitiyatrosu(ABD):Rüzgar-yağmur ve erozyon sonucu kimyasal ve fiziksel çözünmeler ortaya bu görüntüyü çıkarmaktadır.
Moeraki Kayaları(Yeni Zelanda):Aslında okyanus tabanında oluşmuş olan bu dev kayaların yaşı binlerce yılı buluyor.Kayaların bazılarında balık yumurtaları ve bitki kalıntılarının fosilleri bile görülmekte.Sahile nasıl vardığını soracak olursanız erozyon ve deniz çekilmesiyle beraber taşınmış durumda.Aslında bu durum küresel iklimin gidişatının ne kadar kötü olduğunun da bir göstergesidir.
Kayan taşlar(Ölüm Vadisi Amerika/kaliforniye:Bu kayalar gerçekten hareket etmektedir.Bilim adamları buna hiç bir mantıklı açıklama getiremesede ortada kendiliğinden hareket eden kayalar mevcut.Yapılan bir inceleme sonucu kayalardan birinin 224 metre taşındığı tespit edilmiş.Daha sonraki araştırmalardada bu vadinin 1940 yılından bu yana araştırma konusu olmuştur.
Tuhaf Tepeler(Nmbung Milli Parkı-Batı Avusturalya):Bu kayalar doğal olmakla beraber aslında değişik bir kayaç türüdür.Sayısı yüzlerce olan bu kayaçlar doğal kireç ve midye kabukları içermekte 25 ile 30 bin yıl arası yaşı hesaplanan bu kayaçların içlerinde bir çok deniz canlılarının fosilleride bulunmakta.
Krater Gölü(Oregon-ABD):Jeologların kesinlikle en muhteşem krater diye tarif edeceği yerdir.Mazama dağının yıkılması sonucu ortaya çıkan bu krater gölünün yaşı 150 yıldır.Yılın belli aylarında dağcıların ve doğaseverlerin ziyaret edebildiği mekanlardan biridir.Şüphesiz dünyanın sahip olduğu en muazzam güzellikte krater gölüdür.Fakat yine de altında bir yerde hala magma mevcuttur.
Fil Kayası(Ateş Vadisi Eyalet Parkı-ABD):Tamamen doğal kum kayasıdır.Oluşumu ise aşınarak en son bu hali almıştır.Bir fili andırıyor olması ayrı bir güzellik katar.
Balls Pramidi(Lord Howe adası-Avusturalya):Rüzgar-su ve yağış gibi doğal etmenlerle piramitimsi bir şekil almış olan Balls tepesi dünyanın su tepelerinden en yüksek olanıdır.562 metre yüksekliğe sahip olan bu su tepesi daha önceleri biçimsiz bir görünüme sahipken şimdi etrafı sivri köşklerle kaplı bir piramit gibidir.
Hiller Gölü(Batı Avusturalya):İlk görünüşte bir şeker havuzunu andırsada aslında göl insan sağlığı açısından çok zararlı.Bunun yanında kenarında masmavi deniz etrafında orman ve pembe bir gölet görmek insanları şaşırtabilir.Bilim insanlarınıda şaşırtan bu olayın dünyada başka bir benzeri yoktur.Gölün renginin neden bu halini aldığı tam olarak açıklanamasada buna alglerin neden olduğu söylenmektedir.
Tsingy(Ankarana milli Parkı-Kuzey madagaskar):Halı kalkeri olarak adlandırılan kayaç yapılarının yüzlercesinin birleşmesi ortaya bu muhteşem manzarayı çıkarmıştır.Kayaların bu şekli nasıl aldığına gelirsek binlerce yıl boyunca fiziksel ve kimyasal çözünme sonucu oluşmuştur.Yani daha önceleri tek bir kaya parçasıyla oluşan bir tepe olma ihtimali yüksek.Göze çarpan ilginç özelliklerden biri ise kayaçlarda bitkilerin yetişmesi .Bu da mineral bakımından normal bir kayaca göre çok daha fazla zengin olduğunun göstergesidir.
Şampanya Havuzu(Waiotapu Jeotermel Alanı-Yeni Zelanda):Yenizellanda da bulunan bir başka renk cümbüşü havuzumuzun adıda şampanya jeotermik bir havuz olan şampanyanın turuncu renkli olan kısmı bir tür bakteri gurubunun ve karbondioksidin reaksiyonu sonucu oluşmuştur.Bunun yanında da suyun yüzey sıcaklığı 74 santigrat derecedir.Derinlere inildikçe artan sıcaklık bu suyun sıcaklığını bir magma havzasında aldığını gösteriyor.
Büyük Mavi Deli(Belize):Buzul çağlarda meydana gelen birtakım çökme ve çözülmeler sonucu oluşmuştur.Denizin çok sığ yerinde meydana gelen bu denizaltı çöküntüsü ortaya bu eşsiz manzarayı çıkartıyor.Çöküntünün çapı 300 metre olmakla beraber derinliği 125 metredir.Kuvatener buzul çağında meydana geldiği tahmin edilen bu çöküntünün derinliğinden kaynaklı koyu lacivert rengi sığlıktan kaynaklı açık mavi ile ortaya eşsiz bir manzara sunmakta.
Puente Del ınca(Arjantin):Burada meydana gelen turunculuk bakterilerden kaynaklanmaktadır.Bölgede hem bir akarsu ağı bulunması hemde kükürt varlığının yüksek olması bakteriler için uygun üreme şartlarını sağlamıştır.Bu sebeple üreyen ve varlığını devam ettiren bakteriler kayaçlarda bu renk cümbüşünü ortaya çıkarıyor.
Bryce Amfitiyatrosu(ABD):Rüzgar-yağmur ve erozyon sonucu kimyasal ve fiziksel çözünmeler ortaya bu görüntüyü çıkarmaktadır.
29 Mart 2017 Çarşamba
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR KONUSUNUN ÖĞRENME ÇIKTILARI
1-Evliya çelebinin eseri hakkında bilgi veriniz?
2-Piri reisin eserinin adını ve çizdiği haritanın özelliğinden bahsedin?
3-Yerçekimi kanunu hakkında ilk defa ortaya fikir atan bilim adamı kimdir?
4-Thales dünya hakkında nasıl fikirler ortaya atmıştır?
5-Copernicus GÖKYÜZÜ KÜRELERİNİN DÖNMESİ adlı eserinde neyden bahsetti?
6-Alfred wegener ilk defa hangi fikri ortaya attı?
7-Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilen bilim adamı kim ve eserinin adı nedir?
8-Batlamyus hangi kavramı ortaya atmıştır?
9-Batlamyus ALMAGETS adlı eserinde nelerden bahsetmekte ve eser kaç kitaptan oluşur?
10-Eratosthenes dünyanın çevresini nasıl hesaplamıştır?
11-Humboldt hangi coğrafya bilimlerini oluşturdu?
12-Humboldt'un fiziki coğrafya açısından katkıları neler oldu?
13-Kepler'in üç temel yasaları nelerdir?
14-Heredotos'un dünya hakkındaki fikirleri nelerdir ve nasıl tanınmakta?
15-Güneş ışığının beyaz olmadığını ortaya koyan bilim adamı kimdir?
16-Hekatus'un eseri hakkında bilgi veriniz?
17-Anaksimenes'in yeryüzü hakkındaki görüşleri nelerdir?
18-Karalar ile okyanus sınırını çizen bilim adamı kimdir?
19-Ksenefonun ONBİNLERİN DÖNÜŞÜ adlı eseri hakkında bilgi veriniz?
20-Ali kuşcu'nun FETHİYE adlı eseri hakkında bilgi veriniz?
2-Piri reisin eserinin adını ve çizdiği haritanın özelliğinden bahsedin?
3-Yerçekimi kanunu hakkında ilk defa ortaya fikir atan bilim adamı kimdir?
4-Thales dünya hakkında nasıl fikirler ortaya atmıştır?
5-Copernicus GÖKYÜZÜ KÜRELERİNİN DÖNMESİ adlı eserinde neyden bahsetti?
6-Alfred wegener ilk defa hangi fikri ortaya attı?
7-Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilen bilim adamı kim ve eserinin adı nedir?
8-Batlamyus hangi kavramı ortaya atmıştır?
9-Batlamyus ALMAGETS adlı eserinde nelerden bahsetmekte ve eser kaç kitaptan oluşur?
10-Eratosthenes dünyanın çevresini nasıl hesaplamıştır?
11-Humboldt hangi coğrafya bilimlerini oluşturdu?
12-Humboldt'un fiziki coğrafya açısından katkıları neler oldu?
13-Kepler'in üç temel yasaları nelerdir?
14-Heredotos'un dünya hakkındaki fikirleri nelerdir ve nasıl tanınmakta?
15-Güneş ışığının beyaz olmadığını ortaya koyan bilim adamı kimdir?
16-Hekatus'un eseri hakkında bilgi veriniz?
17-Anaksimenes'in yeryüzü hakkındaki görüşleri nelerdir?
18-Karalar ile okyanus sınırını çizen bilim adamı kimdir?
19-Ksenefonun ONBİNLERİN DÖNÜŞÜ adlı eseri hakkında bilgi veriniz?
20-Ali kuşcu'nun FETHİYE adlı eseri hakkında bilgi veriniz?
PROJEKSİYONLAR
BAŞLICA PROJEKSİYON ÇEŞİTLERİ
Başlıca projeksiyon çeşitleri nelerdir öğrenme çıktısını ele alırsak:
Projeksiyonlar 4 çeşittir bunlar:
1.Zenital veya Azimutal Projeksiyonlar
2.Konik Projeksiyonlar
3.Silindirik projeksiyonlar
4.Diğer projeksiyonlar
Azimutal projeksiyonlar:Paralel ve meridyeler düzlem üzerine düşürülür projeksiyon kutba teğet alınır.Bu projeksiyonla yapılan haritalar hava ve deniz ulaşımı için elverişlidir.
Azimutal Projeksiyon
Konik projeksiyonlar:Küreyi içine alan koni ile yapılır. Orta enlemlerde bulunan yerler için iyi sonuç verir.Özellikle küçük sahaların topoğrafya haritalarının yapımında kullanılır.
Konik projeksiyon
Silindirik projeksiyonlar:Küreye sarılmış bir silindirin yüzeyinin eksene paralel bir hat boyunca kesilerek açılması sonucunda elde edilir.Silindirik projeksiyonlardan en tanınmışı ve kullanılmış olanı Merkator projeksiyonudur.Projeksiyonun en önemli özelliği kutba yakın yerler istisna edilirse bütün küre görülmektedir.
Silindirik projeksiyon
Diğer projeksiyonlar:Yukarıda belirtilen projeksiyonlar dışında oval projeksiyonlar bulunmakta bunlar dışında Hammer projeksiyonu Mollveide projeksiyonu bulunmaktadır.
Projeksiyonlardaki yapılan hatalar çizim konusuna göre değişmektedir.
Tüm dünyanın her yerini gösteren haritalara itibari projeksiyon denir.
İlk küreyi iranlılar yapmıştır.
Bu projeksiyon konusundan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Kaç çeşit projeksiyon vardır?
2.Projeksiyonlarda hata nasıl olur?
3.Hangi projeksiyonda paralel ve meridyenler düzlem üzerine düşürülür?
4.Silindirik projeksiyonda en çok bilinen ve kullanılanı hangisidir?
5.Hangi projeksiyon çeşidi hava ve deniz ulaşımı için yapılan haritalara uygundur?
Coğrafyanın Teorisini Oluşturan Üç Temel Madde:
1.Dağılış
2.Nedensellik
3.İlişki
Harita(yer göstermek -isim vermek-ilişkilendirmek) Gerçek bir haritada olması gereken maddeler bunlardır.
JEOLOJİK ZAMANLAR
1.Paleozoik:İlkel zamandan sonra en uzun süren zaman bu zaman olmuştur.Masif adı verilen kütleler oluşmuştur.Taş kömürü yatakları bu zamanda oluşmuştur.
2.Mezozoik:Bu zamanda yoğun tortullaşma yaşandı. Dinazorlar bu zamanda ortaya çıktı.
3.Senozoik:Alp Himalaya dağları oluştu. Linyit-bor-petrol ve tuz yatakları oluştu,Yoğun volkanik faaliyetler meydana geldi.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Paleolitik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
2.Mezozoik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
3.Senozoik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
LEVHA TEKTONİĞİ
1915 yılında Alman bilim adamı Alfred Wegener kıtaların kaymasını ortaya atmıştır.Bunu haritaya bakarken kıtaların birbirini tamamlayan bir yap-boz gibi gördü ve bunu ararştırarak buldu
Alfred'in ortaya attığı teoriye göre yeyüzü 1 'ci zamanda kıtalar tek parça halindeymiş ve buna Pangea adını verdi.Onu çevreleyen deniz ise Panthalassa idi.Bu kara parçası çeşitli kuvvetlerin etkisiyle birbirinden uzaklaşmaya başladı.Katmanlar hareket ettikçe Pangea ikiye ayrıldı. Kuzeyde 'Laurasia' Güneyde ise 'Gondwanaland' oluştu.
Bu iki kıta Tethys denizi ile ikiye ayrılıyordu . Karaların bu yatay hareketleri sonucu karalar oluştu.Kıtaların arasındaki boşlullara suların dolması ile okyanuslar ve denizler meydana geldi.
Dünyanın yüzeyi kesintisizmiş gibi görünmesine rağmen dev boyutta birbirine geçen parçalardan oluşmaktadır.Levha adı verilen bu parçalar sürekli ama çok yavaş olarak birbirlerine doğru hareket etmektedirler.Levhalar levha sınırı ya da levha kenarı ile sonlanır.Deprem ve Yanardağların çoğu bu bölgelerde görülür.
DÜNYA TEKTONİK DAĞILIŞI
Peki levhalar neden hareket ederler ?
Dünyanın merkezine inildikçe ısı artar.Tüm levhalar bir ısıtıcı gibi çalışan yer çekirdeğinin etkisiyle hareket eder.Bu hareket konveksiyon akımı denilen fiziksel etkiden kaynaklanır.Konveksiyon ise şu şekilde işler:Mantoda yatay ve dikey yönlü akımlar olmaktadır.Yerin en derin kısmında yer alan çekirdek en sıcak katmandır.Mantonun çekirdeğe yakın kısımları ısınıp hafifler bunun sonucu yukarıya doğru çıkar.Yer kabuğu ile temas halinde olan manto kısmı ise soğur ve ağırlaşıp dibe doğru çöker.Mantodaki bu ısı akımları harekete sebep olduğu için yüzeydeki plakaları hareket ettirir.
Yerkabuğundaki hareketlerin tümüne Tektonik Hareketler denir.
Levhaların birbirinden uzaklaştığı noktalarda :
1.Okyanus ortası sırtları.
2.Volkan adaları
3.Kabuk oluşumu
4.Okyanus tabanı genişlemesi
5.Volkanizma olayları yaşanmaktadır.
Levhaların birbirine kavuştuğu noktalarda :
1.Dalma-Batma olayı yaşanır
2.Derin okyanus çukurları oluşur.
3.Volkanik ada yayları ortaya çıkar.
4.İç deniz oluşur
5.Depremler oluşur
6.Kabuk erimesi ve magma oluşumu gerçekleşir
7.Levhaların çarpışmasıyla kıvrımlı dağlar oluşur.
Başlıca levhalar şunlardır:
Avrasya-Afrika-İran-Arabistan-Avusturalya-Antarktika-Pasifik-Hindistan-Naska-Kokos 'dur.
sadece Atlantik levhası yoktur.
Dünya üzerindeki volkanik alanları-deprem bölgeleri-fay hatları-genç kıvrım dağları ve sıcak su kaynakları arasında bir paralellik bulunur.Bu alanların çoğu Kıta veya levha sınırlarında bulunur.Bu alanlarda yer kabuğu hareket halindedir.
Türkiyeyi etkileyen başlıca levhalar ise:
1.Avrasya
2.Afrika
3.İran
4.Arabistan
Atlantik levhası bulunmamaktadır.
PANGEA
ANADOLU LEVHASI
Anadolu avrasya levhası- afrika levhası ve arap levhalarının yan basınçıyla yükselmiştir.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Levha nedir?
2.Başlıca levhalar nelerdir?
3.Levhaların birbirinden uzaklaştığı noktalarda neler meydana gelir?
4.Levhaların birbirine yaklaştığı noktalarda neler meydana gelir?
5.Levhalar neden hareket eder? Hareketin sonucunda meydana gelen olaylar nelerdir?
GELGİT
Güneşin çekim gücüne bağlı olarak okyanuslardaki su seviyesinde meydana gelen yükselmelere ve alçalmalara gel-git denir.Ay güneşe göre dünyaya daha yakın olduğundan çekim gücü daha fazladır.İşte ayın bu çekim kuvvetine bağlı olarak suyun yükselmesine Gel alçalmasına ise Git denir.
Gel-git günde iki defa yükselme ve alçalma şeklinde gerçekleşir ve hergün bir önceki güne göre 50 dakika gecikir.Bu gecikme Ay günü ile Güneş günü arasındaki farktan meydana gelir.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum.
1.Gelgit nedir?
2.Gelgit nasıl oluşur?
COĞRAFYANIN DÖRT GELENEĞİ
1.Mekansal Gelenek:Tecrübeye bağlı olarak olay ve olgunun mesafe-şekil-yön-lokasyon bakımından ayırımını yapma işidir.
2. Saha Geleneği: Bu geleneği coğrafya adlı eseri yazmış olan strabo kullanmıştır.Bilimsel bir metod olarak yaşar.
3.İnsan Çevre Geleneği:Rüzgar -içme suyu ve mevsimlik değişmelerin insan sağlığına etkileri ortaya konulmuştur.Bunu ortaya koyan kişi Hava su ve yer isimli eserinde hipokrat yer verdi.
4.Yer Bilimi Geleneği:Yeryüzü - sular - atmosfer - Akarsular - dünya-güneş konularını ele alır.
kısaca mekansal gelenek gerçeğin bazı kısımlarını soyutlaştırır.Saha geleneği belli bir bakış açısı ile ortaya çıkar.İnsan-çevre geleneği ilişkiler üzerine durur.Yer bilimi geleneği ise somut bilgilerle ayrılır.
Başlıca projeksiyon çeşitleri nelerdir öğrenme çıktısını ele alırsak:
Projeksiyonlar 4 çeşittir bunlar:
1.Zenital veya Azimutal Projeksiyonlar
2.Konik Projeksiyonlar
3.Silindirik projeksiyonlar
4.Diğer projeksiyonlar
Azimutal projeksiyonlar:Paralel ve meridyeler düzlem üzerine düşürülür projeksiyon kutba teğet alınır.Bu projeksiyonla yapılan haritalar hava ve deniz ulaşımı için elverişlidir.
Konik projeksiyonlar:Küreyi içine alan koni ile yapılır. Orta enlemlerde bulunan yerler için iyi sonuç verir.Özellikle küçük sahaların topoğrafya haritalarının yapımında kullanılır.
Silindirik projeksiyonlar:Küreye sarılmış bir silindirin yüzeyinin eksene paralel bir hat boyunca kesilerek açılması sonucunda elde edilir.Silindirik projeksiyonlardan en tanınmışı ve kullanılmış olanı Merkator projeksiyonudur.Projeksiyonun en önemli özelliği kutba yakın yerler istisna edilirse bütün küre görülmektedir.
Diğer projeksiyonlar:Yukarıda belirtilen projeksiyonlar dışında oval projeksiyonlar bulunmakta bunlar dışında Hammer projeksiyonu Mollveide projeksiyonu bulunmaktadır.
Projeksiyonlardaki yapılan hatalar çizim konusuna göre değişmektedir.
Tüm dünyanın her yerini gösteren haritalara itibari projeksiyon denir.
İlk küreyi iranlılar yapmıştır.
Bu projeksiyon konusundan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Kaç çeşit projeksiyon vardır?
2.Projeksiyonlarda hata nasıl olur?
3.Hangi projeksiyonda paralel ve meridyenler düzlem üzerine düşürülür?
4.Silindirik projeksiyonda en çok bilinen ve kullanılanı hangisidir?
5.Hangi projeksiyon çeşidi hava ve deniz ulaşımı için yapılan haritalara uygundur?
Coğrafyanın Teorisini Oluşturan Üç Temel Madde:
1.Dağılış
2.Nedensellik
3.İlişki
Harita(yer göstermek -isim vermek-ilişkilendirmek) Gerçek bir haritada olması gereken maddeler bunlardır.
JEOLOJİK ZAMANLAR
1.Paleozoik:İlkel zamandan sonra en uzun süren zaman bu zaman olmuştur.Masif adı verilen kütleler oluşmuştur.Taş kömürü yatakları bu zamanda oluşmuştur.
2.Mezozoik:Bu zamanda yoğun tortullaşma yaşandı. Dinazorlar bu zamanda ortaya çıktı.
3.Senozoik:Alp Himalaya dağları oluştu. Linyit-bor-petrol ve tuz yatakları oluştu,Yoğun volkanik faaliyetler meydana geldi.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Paleolitik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
2.Mezozoik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
3.Senozoik dönemde olan oluşumlar nelerdir?
LEVHA TEKTONİĞİ
1915 yılında Alman bilim adamı Alfred Wegener kıtaların kaymasını ortaya atmıştır.Bunu haritaya bakarken kıtaların birbirini tamamlayan bir yap-boz gibi gördü ve bunu ararştırarak buldu
Alfred'in ortaya attığı teoriye göre yeyüzü 1 'ci zamanda kıtalar tek parça halindeymiş ve buna Pangea adını verdi.Onu çevreleyen deniz ise Panthalassa idi.Bu kara parçası çeşitli kuvvetlerin etkisiyle birbirinden uzaklaşmaya başladı.Katmanlar hareket ettikçe Pangea ikiye ayrıldı. Kuzeyde 'Laurasia' Güneyde ise 'Gondwanaland' oluştu.
Bu iki kıta Tethys denizi ile ikiye ayrılıyordu . Karaların bu yatay hareketleri sonucu karalar oluştu.Kıtaların arasındaki boşlullara suların dolması ile okyanuslar ve denizler meydana geldi.
Dünyanın yüzeyi kesintisizmiş gibi görünmesine rağmen dev boyutta birbirine geçen parçalardan oluşmaktadır.Levha adı verilen bu parçalar sürekli ama çok yavaş olarak birbirlerine doğru hareket etmektedirler.Levhalar levha sınırı ya da levha kenarı ile sonlanır.Deprem ve Yanardağların çoğu bu bölgelerde görülür.
Peki levhalar neden hareket ederler ?
Dünyanın merkezine inildikçe ısı artar.Tüm levhalar bir ısıtıcı gibi çalışan yer çekirdeğinin etkisiyle hareket eder.Bu hareket konveksiyon akımı denilen fiziksel etkiden kaynaklanır.Konveksiyon ise şu şekilde işler:Mantoda yatay ve dikey yönlü akımlar olmaktadır.Yerin en derin kısmında yer alan çekirdek en sıcak katmandır.Mantonun çekirdeğe yakın kısımları ısınıp hafifler bunun sonucu yukarıya doğru çıkar.Yer kabuğu ile temas halinde olan manto kısmı ise soğur ve ağırlaşıp dibe doğru çöker.Mantodaki bu ısı akımları harekete sebep olduğu için yüzeydeki plakaları hareket ettirir.
Yerkabuğundaki hareketlerin tümüne Tektonik Hareketler denir.
Levhaların birbirinden uzaklaştığı noktalarda :
1.Okyanus ortası sırtları.
2.Volkan adaları
3.Kabuk oluşumu
4.Okyanus tabanı genişlemesi
5.Volkanizma olayları yaşanmaktadır.
Levhaların birbirine kavuştuğu noktalarda :
1.Dalma-Batma olayı yaşanır
2.Derin okyanus çukurları oluşur.
3.Volkanik ada yayları ortaya çıkar.
4.İç deniz oluşur
5.Depremler oluşur
6.Kabuk erimesi ve magma oluşumu gerçekleşir
7.Levhaların çarpışmasıyla kıvrımlı dağlar oluşur.
Başlıca levhalar şunlardır:
Avrasya-Afrika-İran-Arabistan-Avusturalya-Antarktika-Pasifik-Hindistan-Naska-Kokos 'dur.
sadece Atlantik levhası yoktur.
Dünya üzerindeki volkanik alanları-deprem bölgeleri-fay hatları-genç kıvrım dağları ve sıcak su kaynakları arasında bir paralellik bulunur.Bu alanların çoğu Kıta veya levha sınırlarında bulunur.Bu alanlarda yer kabuğu hareket halindedir.
Türkiyeyi etkileyen başlıca levhalar ise:
1.Avrasya
2.Afrika
3.İran
4.Arabistan
Atlantik levhası bulunmamaktadır.
ANADOLU LEVHASI
Anadolu avrasya levhası- afrika levhası ve arap levhalarının yan basınçıyla yükselmiştir.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Levha nedir?
2.Başlıca levhalar nelerdir?
3.Levhaların birbirinden uzaklaştığı noktalarda neler meydana gelir?
4.Levhaların birbirine yaklaştığı noktalarda neler meydana gelir?
5.Levhalar neden hareket eder? Hareketin sonucunda meydana gelen olaylar nelerdir?
GELGİT
Güneşin çekim gücüne bağlı olarak okyanuslardaki su seviyesinde meydana gelen yükselmelere ve alçalmalara gel-git denir.Ay güneşe göre dünyaya daha yakın olduğundan çekim gücü daha fazladır.İşte ayın bu çekim kuvvetine bağlı olarak suyun yükselmesine Gel alçalmasına ise Git denir.
Gel-git günde iki defa yükselme ve alçalma şeklinde gerçekleşir ve hergün bir önceki güne göre 50 dakika gecikir.Bu gecikme Ay günü ile Güneş günü arasındaki farktan meydana gelir.
Bu konudan şu öğrenme çıktılarını buldum.
1.Gelgit nedir?
2.Gelgit nasıl oluşur?
COĞRAFYANIN DÖRT GELENEĞİ
1.Mekansal Gelenek:Tecrübeye bağlı olarak olay ve olgunun mesafe-şekil-yön-lokasyon bakımından ayırımını yapma işidir.
2. Saha Geleneği: Bu geleneği coğrafya adlı eseri yazmış olan strabo kullanmıştır.Bilimsel bir metod olarak yaşar.
3.İnsan Çevre Geleneği:Rüzgar -içme suyu ve mevsimlik değişmelerin insan sağlığına etkileri ortaya konulmuştur.Bunu ortaya koyan kişi Hava su ve yer isimli eserinde hipokrat yer verdi.
4.Yer Bilimi Geleneği:Yeryüzü - sular - atmosfer - Akarsular - dünya-güneş konularını ele alır.
kısaca mekansal gelenek gerçeğin bazı kısımlarını soyutlaştırır.Saha geleneği belli bir bakış açısı ile ortaya çıkar.İnsan-çevre geleneği ilişkiler üzerine durur.Yer bilimi geleneği ise somut bilgilerle ayrılır.
10 Mart 2017 Cuma
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR
ÜNLÜ COĞRAFYACILAR
Evliya çelebi:1611-1682 arasında yaşamış olan bir seyyahtır.Seyahatname adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin sosyal ve ekonomik durumunu ilgi çekici özellikleriyle dile getirmiştir.Kent yaşamı ve ülke ekonomisine katkı sağlayan unsurlar ayrıntılı biçimde anlatılmıştır.Seyahatname insanlarla ilgili bilgilerin yanında yörenin evlerinden-cami-mescid-çeşme-han-saray-konak-hamam-kilise-manastır-kule-kale-sur-yol-havra gibi değişik yapılardanda söz eder.Bunların yapılış yıllarını -onarımlarını-yapanı-yaptıranı-onaranı anlatır.Yapının çevresinden -çevrenin havasından-suyundan söz eder.Seyahatname değişik yöre insanlarının yaşama biçimlerini-davranışlarını-tarımla ilgili çalışmalarını-ayrıntılarıyla anlatmaktadır.Gezilen yörenin yönetiminden-ileri gelen ünlü kişilerinden-şairlerinden-oyuncularından-çeşitli kademelerdeki görevlilerinden ayrıntılı biçimde söz edilmektedir.Seyahatname döneme ilişkin ekonomik ve sosyal yaşama ait bilgiler nedeniyle önemli bir coğrafya kaynağı durumundadır.
EVLİYA ÇELEBİ
Piri Reis:1470-1554 yılları arasında yaşayan piri reis bir deniz bilimleri uzmanı ve denizcilik tarihine büyük katkılarda bulunmuş bir kaptandır.1513 tarihinde ilk dünya haritasını çizdi.Atlas okyanusu-iber yarımadası-Afrika'nın batısı ile yenidünya Amerika'nın doğu kıyılarını kapsayan üçte birlik parça bu haritanın elde bulunan bölümüdür.Çizimde batı avrupa-batı afrika ve güney amerikanın doğusu kolayca tanınabilir.Bu haritayı dünya çapında önemli hale getiren yönü hala bulunamamış olan Amerika haritasındaki bilgileri içeriyor olmasıdır.Derlediği denizcilik notlarını Kitab-ı Bahriye'de bir araya getirdi.1528'de de ikinci dünya haritasını çizdi.Gerçek anlamda haritacılık piri reisle başlar.Kitab-ı Bahriye önemli bir denizcilik kitabı olarak hala önemini korumaktadır.Dünya haritası ve Kuzey Amerika haritası çizimlerindeki isabet ve projeksiyon sistemindeki mükemmellik tüm dünyada büyük hayranlık ve hayret uyandırmaktadır.
PİRİ REİSİN HARİTASINDAN KESİT
Biruni:978-1048 yılları arasında yaşamıştır.Güneşin ve gezegenlerin eğimi üzerinde durmuştur.Dünya ekseninin eğikliğini 23 derece 27 dakika bularak gerçek değerine çok yakın bir sayı bulmuştur.Dünyanın çapınıda ilk olarak biruni gerçeğe çok yakın bir değer olan 6425.7 km olarak bulmuştur.Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu bilimin kurucusu sayılmaktadır.Ayrıca maddelerin yoğunluklarını az bir hata ile bulmuştur.Yerçekimi kanunu üstüne ilk defa fikir ortaya atıp incelemelerde bulunmuştur.
Tales:M.Ö 636-546 yılları arasında yaşamıştır.İlk büyük astranomi bilginlerindendir.M.Ö 585 te güneş tutulmasını önceden hesapladı.Ay ve Güneş tutulmalarının zamanını önceden saptamayı başarmış ama tutulmaların nasıl gerçekleştiğini açıklayamamıştı.Dünya'yı oluşturan temel yapı maddesinin su olduğunu öne sürdü.Thales yeryüzünün koca bir ada gibi büyük bir okyanusun üzerinde yüzdüğünü yer sarsıntılarının adanın zaman zaman titremesinden kaynaklandığını sanıyordu.Thales dünyanın okyanuslar üzerinde yüzen bir disk biçiminde olduğunu ve yuvarlak olduğunu savunmuştur.Dünya'nın evre'nin merkezinde bulunduğunu akıntılarıyla depremleri ve su kaynaklarını oluşturan bir su kütlesi içerdiğini kabul etti.
Copernicus:1473-1543 yılları arasında yaşamıştır.Copernik modern astronominin kurucusu olarak bilinir.Gökyüzü kürelerinin dönmesi -Adlı eserinde dünyanın kendi ekseni etrafında günde bir kere güneşin etrafında yılda bir kere döndüğünü savunmaktadır.Bu dönemde batı dünyası evrenin gerisinde hiç birşey olmayan kapalı ve küresel bir yapıda olduğuna inanmaktaydı.Bu düşünceye göre dünya sabit-hareketsiz ve evrenin merkezine konumlandırılmış güneş dahil herşey onun etrafında dönmekte idi.Copernik gök kürelerinin dönmesi adlı kitabında Güneş'in evrenin merkezinde bulunduğunu ve yer'in bir gezegen gibi güneş'in çevresinde dolandığını savunmuştur.Copernike göre gezegenleri taşıyan göksel küreler dünya'nın değil güneşin etrafında dönüyordu.Dünya merkezde değildir ve sabitde değildir.Yıllık ve günlük dönüşler sergiler.
COPERNİCUS
Alfred Wegener:1880-1930 yılları arasında yaşamıştır.Alman yer bilimcidir.Kıtaların kayması kuramını ilk kez ortaya atmıştır.Wegener başlangıçta tüm kıtaların Pangea adında tek bir kıta olduğunu sonradan parçalanıp dağılarak zamanla günümüzdeki yerlerine ulaştığını ileri sürdü.Bu teoriyi ve teorinin temellerini 'Kıtaların ve Okyanusların oluşumu'adlı eserinde anlatmıştır.
ALFRED WEGENER
Amasyalı strabon:M.Ö 58 -M.S 21 yılları arasında yaşamıştır.Eski çağda roma devrinin en büyük coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir.Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir.Sardunya ve etiyopyanın sınırlarına kadar seyahat ettiği söylenmektedir.Tarih-coğrafya ve felsefe konularında çalışmış bilgi toplamış ve eserlerini yazmıştır.Ünlü eseri 'Coğrafya' seyahat gözlemlerini ve dünyanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini içermektedir.Eser ülkemizin tarihi coğrafyası ve arkeolojisi açısından önemli bir kaynak durumundadır.
Batlamyus:Mısır'ın iskenderiye kentinde yaşadı.Dünyanın evrenin merkezinde hareketsiz durduğuna ve yıldızların dünya'nın çevresinde dairesel yörüngeler çizerek döndüğüne inanıyordu.Batlamyusa göre güneşin ve gezegenlerin dünya'nın çevresinde dolanırken çizdikleri bu yörüngeler basit birer çember olamazdı çünkü gezegenler arada bir yörüngeleri üzerinde geriye dönüyormuş gibi görünüyordu Batlamyus bunu açıklamak için 'ilmek' kavramını ortaya attı.Bu karmaşık sisteme göre her gezegen dünya'yı merkez alan büyük bir çemberin çevresinde daha küçük çemberler çizerek dolanıyordu.Aynı zamanda küçük çemberlerin merkezleri büyük çemberin üstünde batıdan doğuya doğru kayarak ilerlediği için ilmek denen eğriler çiziyordu.Batlamyus astronomi bilgilerinin sentezini yapmış savunduğu evren modelini Matematik sentezi adlı kitabında açıkladı.Batlamyusun çalışmalarını kendi incelemeleriyle geliştiren araplar bu kitabı el-Mecisti adıyla arapça'ya çevirdiler.Arapça'dan Latince'ye çevrilirken Almagest olarak adlandırılmıştır.Bu nedenle batı dünyasında Almagest olarak adlandırıldı.Almagest 13 kitaptan oluşur:
1.Kitap:Kanıtlarıyla birlikte yermerkezinin ana çizgilerini.
2.Kitap:Küresel trigonometri bilgilerini.
3.Kitap:Güneş'in hareketini ve yıllık süreyi.
4.Kitap:Ay'ın hareketini ve aylık süreyi ele almaktadır.
5.Kitap:Ay'ın ve Güneş'in mesafelerini ele almıştır.
6.Kitap:Gezegenlerin karşılaşmalarını inceler.Bu bölümde güneş ve ay tutulmaları ele alınmaktadır.
7 ve 8'ci Kitaplar:Durağan yıldızlarla ilgilidir.
Geriye kalan 5 kitap ise devingen(Hareketli-Dinamik) gezegenlerin hareketlerini konu almıştır.
BATLAMYUS
Eratosthenes.M.Ö 276-195 yılları arasında yaşamıştır.Uzun yıllar iskenderiye kütüphanesinin yöneticiliğini yaptı.Dünyanın düz değil yuvarlak olduğunu savundu.Dünyanın çevresinide hesaplamaya çalışmıştır.İskenderiye'nin güneydoğusundaki synede yaz gündönümünde güneş ışınlarının öğle vaktinde dikey düştüğünü bildiği için bu deneyi aynı tarihte iskenderiye'de yaptı ve ışınların dikeyden 7 derece saptığını buldu.Syene ile iskenderiye arasındaki 840 km' lik uzunluğa 7 derecelik bir açı düşerse 360 derecelik bir açıya kaç km düşer? sorusundan yola çıkarak dünya'nın çevresinin 42 bin 352 km olduğunu hesapladı.Coğrafya biliminin adını koymuştur.Bölgesel coğrafyanın gelişmesini sağladı.Dünya'nın ekvator üzerindeki çevre uzunluğunu ve 10 dakikalık meridyen yayını hesapladı.
ERATOSTHENES
Humbolt:1769-1859 yılları arasında yaşamıştır.Bilgi'nin ancak doğayla insan arasında deneysel bir ortaklık kurmakla mümkün olduğunu savundu.Fiziksel coğrafya'nın-Biyocoğrafya'nın-Kılimatoloji'nin-Okyanus biliminin kurucusu doğa bilgini ve yorulmaz bir kaşif olarak kabul edilmektedir.Gezilerin'den topladığı bilgilerle meydana getirdiği eserler çağdaş bilimsel keşifler döneminin başlangıcı sayılmaktadır.Güney amerikanın batı kıyısındaki humbolt akıntısı(peru akıntısı)onun adını taşımaktadır.Dağ tutması'nın aşırı yüksekliklerdeki düşük basınçlı havada oksijen miktarının az olmasından kaynaklandığını tespit etti.Gündüz ve gece sıcaklıkları ölçümlerine ve başka metarolojik gözlem ve ölçüm kayıtlarına dayanarak bölgelerin izoterm hava haritalarını çıkardı.Bu alandaki çalışmalarıyla karşılaştırmalı iklim biliminin temellerini attı.Bölgelerin coğrafi yapılarıyla bitki örtüsü ve hayvan varlığı arasındaki ilişkiler üzerinde çalışmalar yaptı.
And yanardağlarına ilişkin araştırmalardan yola çıkarak püskürtme kuvvetlerinin yerkabuğunun oluşumu üzerinde etkili olduğunu ortaya koydu.Bu çalışmasıyla yer yüzeyinin başlangıçta tümüyle sıvı haldeyken tortullaşma sonucunda bugünkü yapısını kazandığını savunan görüşleri çürüttü.Magnetik fırtınalar üzerine araştırmalar yaparak Avusturalya ve yeni zellanda'da bu amaçla sürekli çalışacak gözlemevleri kurmuştur.Bu çalışma sonucunda atmosferde görülen magnetik fırtınalar ile güneş lekeleri arasındaki ilişkileri ortaya koydu.'Kosmos'adlı eserinde o dönemde evrenin yapısına ilişkin olarak bilinen bütün verileri bilimin hizmetine sundu.
Fiziki Coğrafya açısından katkıları şu şekilde sıralanabilir:
1-Coğrafi çalışmalarda gezi-gözlem ilişkisini ortaya koymuştur.
2-Coğrafya araştırmalarında temel prensipler olan ilişki dağılış ve sebep sonuç ilkelerini ortaya koymuştur.
3-İzoterm(eş sıcaklık eğrisi)izohips(eş yükselti eğrisi)izobat(eş derinlik eğrisi)profil ve kesit gibi yardımcı görsel materyalleri kazandırmıştır.
HUMBOLDT
Galilei:1564-1642 yılları arasında yaşamıştır.Yaptığı teleskoplarla mercek yüzeylerinin eğrilik derecesini denetlemek amacıyla geliştirdiği yöntem sayesinde astronomi gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskopları yaptı.Astronomi alanındaki bulgularını Yıldızların Habercisi adıyla yayımladı.
Arkhimedes:İlk çağda önemli bir astronomi bilgini olarak tanındı.Çeşitli gökcisimlerinin yerden uzaklığı ile ilgili olarak bazı sonuçlara ulaştı.Arkhimedes ününü kendi adını taşıyan burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri güneş'in ay'ın ve gezegenlerin hareketini gösteren iki astronomi küresi gibi buluşlarına borçludur.
Heredotos:Tarihin babası olarak bilinir.Aynı zamanda coğrafya biliminin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.Trakya anadolu ve asya ülkelerine geziler yapmıştır.Dünyanın yuvarlak olduğuna inanıyordu.Çizdiği dünya haritasında Avrupayı asya ve afrikadan daha uzun göstermiş Asya'nın doğusu Avrupa'nın kuzeyini ihmal etmiş hindistan çizimi konusunda hatalar yapmıştır.Ancak bu hatalara rağmen dönemin bilgileri açısından önemli bir çalışma olarak kabul edilmiştir.Heredot'un ortaya koyduğu en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan farklı olarak Hazar denizinin bir iç deniz olduğunu ve Afrika'nın bir denizle çevrili olduğunu belirlemiş olmasıdır.
Pisagor:M.Ö 596-500 yılları arasında yaşamıştır.Dünya ile bütün nesneler arasında onları birbirine çeken bir güç olduğunu dünya'nın bütün nesneleri yer çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu.Gezegenlerin uzayda nasıl devindiği gibi bir sorunu çözecek duruma gelmişti.Gezegenlerinde çekim gücü nedeniyle güneşin çevresine çekildiklerini gösterdi ve kepler yasalarını kanıtladı.Yaptığı deneylerle güneş ışığının beyaz olmadığını menekşe-çivit-mavi-yeşil-sarı-portakal-kırmızı renklerin bir karışımı olduğunu kanıtladı.Çalışmalarını 1687'de doğa felsefesinin Matematik İlkeleri adıyla yayımladı.6.yüzyılda dünyanın güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır.Doğada meydana gelen her olayın matematiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu.Ortaya koyduğu fikirlerden rahatsız olanlar tarafından M.Ö 500 yıllarında eğitim verdiği okulunda öğrencileriyle yakılarak öldürüldü.
Hekatus:Mısır ve asyada incelemeler yapmıştır.Yeryüzünün tanımı veya dünyanın etrafında yolculuk adlı eserlerinde hazar denizinin okyanusa açıldığını nil nehrinin güneyindeki bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kıtadan oluştuğunu savunmuştur.
Anaksimenes:M.Ö 550-480 yılları arasında yaşamıştır.Yeryüzünü bir dikdörtgene benzeterek dairesel bir denizin onu çevrelediğini savunmuştur.Gecelerin yüksek dağların güneş ışınlarını engellemesiyle oluştuğuna inanmaktaydı.Güneş ve ay ile diğer yıldızların arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde ayda dahil olmak üzere diğer gök cisimlerinin güneş ışığını yansıttığını söylerken güneş ve ay tutulmalarına ilişkin olarakta doğru bir açıklama getirmiştir.
Miletoslu Anaksimandros:M.Ö 610-545 yılları arasında yaşamıştır.Astronominin kurucusu ve ilk kez bir kozmoloji ya da dünya üzerine sistematik felsefe görüşü getiren filozof kabul edilir.Ona görede herşeyin kökeninde sonsuzluk vardı.Yerkürenin uzayda diğer bütün nesnelerden eşit uzaklıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne inanmaktaydı.Duyularımızla algılarımız kadarıyla yerkürenin yüzeyi engebeli ama bütün olarak düşünüldüğünde düzdü bu nedenle Anaksimendros yerkürenin davul biçiminde olduğunu ileri sürdü ve bu gerçekten yola çıkarak davulun öteki yüzünde yaşayan insanlar olabilirdi.Anaksimandros karalar ile okyanus sınırını çizen ilk insandı.Düzenli ve anlaşılır bi evreni ifade etmek için ilk defa kozmos sözcüğünü kullanmıştır.Tutulmalardan yararlanarak güneşin yarıçapının yer yarıçapının 27 katı olduğunu tahmin etmiştir.Ona göre güneşin yere uzaklığı güneş çapının 27 katı idi.Ay'ın uzaklığını ise yer yarıçapının 19 katı olarak hesaplamıştır.Çok seyahat yapmış ve bir dünya haritası çizmiştir.Yunan dünyasını bu haritanın ortasına koymuş avrupa ve asyayı ise onun çevresine yerleştirmiştir.Anaksimandros'a göre bütün kara kitlesini okyanus denilen büyük bir deniz kuşatmıştır.Anaksimandros'a göre insan balıktan gelir.Çünkü balığın kökeni insanlarınkinden daha kolay açıklanabilmektedir.Bu bakımdan anaksimandros evrim kuramlarının öncülerinden sayılabilir.
Ksenefon:Anabasis(obinlerin dönüşü) adlı eserinde Anadolu'nun nüfus özellikleri-coğrafyası-gelenek ve görenekleri hakkında bilgiler vermektedir.Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır.Eser anı defteri biçiminde kronolajik bir düzen izlemiştir.Çizdiği harita 5. yüzyıl en detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.
Friedrich Ratzel:1844-1904 yılları arasında yaşamıştır.İnsan ve çevre arasındaki ilişkileri ele alarak bu konudaki ilk olma özelliğine sahip olan Beşeri Coğrafya adlı eseri meydana getirerek beşeri coğrafyanın gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.Siyasi coğrafya akımının kurucusu olarak kabul edilir.Ona göre devlet bir hücreden meydana gelen canlı bir organizmadır.Devlet gelişme ve yayılma arzu eder.Devletin yayılmacı politikası ilkel ve küçük devletlere dışarıdan istila yoluyla mümkün olur.Tüm çalışmalarında yayılmacı ve sömürgecilik ruhunu açıkca ortaya koymuştur.'Politik Coğrafya-Devletler Münakalat ve Harp Coğrafyası' eserinde savunduğu jeopolitik ve siyasi görüşler Hitler'in dünya egemenliği politikasının oluşumunda etkili olmuştur.
Ali kuşcu:....-1474 yılları arasında yaşamış.İstanbulun boylam ve enlemini ölçerek güneş saatleri yapmıştır.Astronomi ve matematik konusunda iki önemli eseri vardır.Bunlar:
Fethiye:Astronomi kitabıdır.Otlukbeli savaşından sonra Fatih'e sunulmuştur.Üç bölümden oluşmuştur:
1. Bölüm:Gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir.
2.Bölüm:Yer'in şekli ve iklim konusundadır.
3.Bölüm:Yer'e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıkları üzerinde durmaktadır.Bu eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla hazırlanmıştır.Diğer eseri Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır.
ALİ KUŞCU
Carl ritter:1779-1859 yılları arasında yaşamıştır.Beşeri coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.Coğrafya ilminde Tarihi Esaslar adlı eserinde beşeri coğrafyayı tanımlarken çevre ve insan arasındaki ilişkileri inceleyen bilim olarak ifade etmiştir.Beşeri incelemelerde insan ve çevrenin aynı oranda etkili olduğunu bu nedenle sadece birisine ağırlık vermenin doğru olmadığını savunmuştur.Tarihi olayların açıklaması sırasında coğrafi çevre şartlarının dikkate alınması gerektiğini ifade etmiştir.Bu nedenle tarih ve coğrafya bilimlerinin birbirini tamamlayan bilimler olduğunu vurgulamıştır.
İbn Batuta:1303-1384 yılları arasında yaşamıştır.Dönemin en ünlü gezginidir.Kuzey afrika kıyıları-suriye-mekke-mezopotamya-yemen-kızıldeniz kıyıları-mısır-filistin-anadolu-balkanlar-güney rusya-batı türkistan-hindistan ve çin'e yaptığı gezilere ilişkin bilgileri İBN BATUTA SEYAHATNAMESİ adlı eserinde toplamıştır.Eserde gezdiği alanlardaki toplumsal yapıları-zenginlik kaynaklarını-din-dil ve gelenek gibi özellikleri anlatmıştır.Eser ilgili alanların beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerini ele almış bu anlamda beşeri ve ekonomik bir inceleme içermektedir.
İbn Haldun:1332-1406 yılları arasında yaşamıştır.Orta çağda islam dünyasının en ünlü gezginlerindendir.En önemli eseri kitap El-İbar 'dır.(ibret verici kitap).İnceleme alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya bilimine yer vermektedir.
Mesudi:Doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir.Bağdat'ta doğmuştur.İran-hindistan-çin-seylan-kafkasya-Doğu anadolu-Batı türkistan-suriye-mısır-libya-tunus-cezayir-fas ve ispanya gibi yerleri gezmiş ve bu yerlere ilişkin gözlemlerini ALTIN ÇAYIRLAR adlı eserinde anlatmıştır.
İdrisi:Orta çağ arap coğrafyacısıdır.Akdeniz havzası ülkelerini fransa ve ingiltereyi dolaştıktan sonra sicilya kralı ıı.Ruggiero 'nun sarayına yerleşti.En önemli eseri KRAL RUGGİERONUN KİTABI adlı eseridir.Bu eserde rusya-almanya-iskandinavya-Hint okyanusu kıyıları ve Afrika hakkında bilgiler vermektedir.Bir dünya haritası hazırlayarak bu kitabına koymuştur.
Kepler:1571-1630 yılları arasında yaşamıştır.Güneş sistemi için yeni bir model geliştirmiştir.Gezegenlerin hareketini 3 temel yasaya dayandırmıştır.Bunlarda ilk ikisini 1609'da üçüncüsünü ise 1618'de açıklamıştır.Bu yasalar:
1-Yörüngeler yasası:Gezegenler güneş'in çevresinde çember değil hafifçe basık elips biçiminde yörüngeler çizerek dolanır.Güneş de bu elipsin odaklarından birinde yer alır.
2-Alanlar yasası:Bir gezegenin dönme hızı yörünge üzerinde bulunduğu noktaya bağlı olarak değişir.Gezegenlerin hareketi güneş'e yakın oldukları noktada en hızlı.En uzak oldukları noktada en yavaştır.
3-Dolanım süreleri yasaları:İki gezegenin dolanım sürelerinin karelerinin birbirlerine oranı ile bu gezegenlerin güneş'e olan ortalama uzaklıklarının küplerinin birbirine oranının eşit olduğunu belirtir.Bu yasaya göre gezegenlerden birinin Güneş'e olan ortalama uzaklığı ve dolanım süresi ile ikinci bir gezegenin dolanım süresi bilinirse bu gezegenin güneşe olan ortalama uzaklığı hesaplanabilir.Bu üç temel yasa Newton'un evrensel kütle çekimi yasasını bulmasında büyük rol oynamıştır.
Evliya çelebi:1611-1682 arasında yaşamış olan bir seyyahtır.Seyahatname adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin sosyal ve ekonomik durumunu ilgi çekici özellikleriyle dile getirmiştir.Kent yaşamı ve ülke ekonomisine katkı sağlayan unsurlar ayrıntılı biçimde anlatılmıştır.Seyahatname insanlarla ilgili bilgilerin yanında yörenin evlerinden-cami-mescid-çeşme-han-saray-konak-hamam-kilise-manastır-kule-kale-sur-yol-havra gibi değişik yapılardanda söz eder.Bunların yapılış yıllarını -onarımlarını-yapanı-yaptıranı-onaranı anlatır.Yapının çevresinden -çevrenin havasından-suyundan söz eder.Seyahatname değişik yöre insanlarının yaşama biçimlerini-davranışlarını-tarımla ilgili çalışmalarını-ayrıntılarıyla anlatmaktadır.Gezilen yörenin yönetiminden-ileri gelen ünlü kişilerinden-şairlerinden-oyuncularından-çeşitli kademelerdeki görevlilerinden ayrıntılı biçimde söz edilmektedir.Seyahatname döneme ilişkin ekonomik ve sosyal yaşama ait bilgiler nedeniyle önemli bir coğrafya kaynağı durumundadır.
Piri Reis:1470-1554 yılları arasında yaşayan piri reis bir deniz bilimleri uzmanı ve denizcilik tarihine büyük katkılarda bulunmuş bir kaptandır.1513 tarihinde ilk dünya haritasını çizdi.Atlas okyanusu-iber yarımadası-Afrika'nın batısı ile yenidünya Amerika'nın doğu kıyılarını kapsayan üçte birlik parça bu haritanın elde bulunan bölümüdür.Çizimde batı avrupa-batı afrika ve güney amerikanın doğusu kolayca tanınabilir.Bu haritayı dünya çapında önemli hale getiren yönü hala bulunamamış olan Amerika haritasındaki bilgileri içeriyor olmasıdır.Derlediği denizcilik notlarını Kitab-ı Bahriye'de bir araya getirdi.1528'de de ikinci dünya haritasını çizdi.Gerçek anlamda haritacılık piri reisle başlar.Kitab-ı Bahriye önemli bir denizcilik kitabı olarak hala önemini korumaktadır.Dünya haritası ve Kuzey Amerika haritası çizimlerindeki isabet ve projeksiyon sistemindeki mükemmellik tüm dünyada büyük hayranlık ve hayret uyandırmaktadır.
Biruni:978-1048 yılları arasında yaşamıştır.Güneşin ve gezegenlerin eğimi üzerinde durmuştur.Dünya ekseninin eğikliğini 23 derece 27 dakika bularak gerçek değerine çok yakın bir sayı bulmuştur.Dünyanın çapınıda ilk olarak biruni gerçeğe çok yakın bir değer olan 6425.7 km olarak bulmuştur.Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu bilimin kurucusu sayılmaktadır.Ayrıca maddelerin yoğunluklarını az bir hata ile bulmuştur.Yerçekimi kanunu üstüne ilk defa fikir ortaya atıp incelemelerde bulunmuştur.
Tales:M.Ö 636-546 yılları arasında yaşamıştır.İlk büyük astranomi bilginlerindendir.M.Ö 585 te güneş tutulmasını önceden hesapladı.Ay ve Güneş tutulmalarının zamanını önceden saptamayı başarmış ama tutulmaların nasıl gerçekleştiğini açıklayamamıştı.Dünya'yı oluşturan temel yapı maddesinin su olduğunu öne sürdü.Thales yeryüzünün koca bir ada gibi büyük bir okyanusun üzerinde yüzdüğünü yer sarsıntılarının adanın zaman zaman titremesinden kaynaklandığını sanıyordu.Thales dünyanın okyanuslar üzerinde yüzen bir disk biçiminde olduğunu ve yuvarlak olduğunu savunmuştur.Dünya'nın evre'nin merkezinde bulunduğunu akıntılarıyla depremleri ve su kaynaklarını oluşturan bir su kütlesi içerdiğini kabul etti.
Copernicus:1473-1543 yılları arasında yaşamıştır.Copernik modern astronominin kurucusu olarak bilinir.Gökyüzü kürelerinin dönmesi -Adlı eserinde dünyanın kendi ekseni etrafında günde bir kere güneşin etrafında yılda bir kere döndüğünü savunmaktadır.Bu dönemde batı dünyası evrenin gerisinde hiç birşey olmayan kapalı ve küresel bir yapıda olduğuna inanmaktaydı.Bu düşünceye göre dünya sabit-hareketsiz ve evrenin merkezine konumlandırılmış güneş dahil herşey onun etrafında dönmekte idi.Copernik gök kürelerinin dönmesi adlı kitabında Güneş'in evrenin merkezinde bulunduğunu ve yer'in bir gezegen gibi güneş'in çevresinde dolandığını savunmuştur.Copernike göre gezegenleri taşıyan göksel küreler dünya'nın değil güneşin etrafında dönüyordu.Dünya merkezde değildir ve sabitde değildir.Yıllık ve günlük dönüşler sergiler.
Alfred Wegener:1880-1930 yılları arasında yaşamıştır.Alman yer bilimcidir.Kıtaların kayması kuramını ilk kez ortaya atmıştır.Wegener başlangıçta tüm kıtaların Pangea adında tek bir kıta olduğunu sonradan parçalanıp dağılarak zamanla günümüzdeki yerlerine ulaştığını ileri sürdü.Bu teoriyi ve teorinin temellerini 'Kıtaların ve Okyanusların oluşumu'adlı eserinde anlatmıştır.
Amasyalı strabon:M.Ö 58 -M.S 21 yılları arasında yaşamıştır.Eski çağda roma devrinin en büyük coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir.Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir.Sardunya ve etiyopyanın sınırlarına kadar seyahat ettiği söylenmektedir.Tarih-coğrafya ve felsefe konularında çalışmış bilgi toplamış ve eserlerini yazmıştır.Ünlü eseri 'Coğrafya' seyahat gözlemlerini ve dünyanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini içermektedir.Eser ülkemizin tarihi coğrafyası ve arkeolojisi açısından önemli bir kaynak durumundadır.
Batlamyus:Mısır'ın iskenderiye kentinde yaşadı.Dünyanın evrenin merkezinde hareketsiz durduğuna ve yıldızların dünya'nın çevresinde dairesel yörüngeler çizerek döndüğüne inanıyordu.Batlamyusa göre güneşin ve gezegenlerin dünya'nın çevresinde dolanırken çizdikleri bu yörüngeler basit birer çember olamazdı çünkü gezegenler arada bir yörüngeleri üzerinde geriye dönüyormuş gibi görünüyordu Batlamyus bunu açıklamak için 'ilmek' kavramını ortaya attı.Bu karmaşık sisteme göre her gezegen dünya'yı merkez alan büyük bir çemberin çevresinde daha küçük çemberler çizerek dolanıyordu.Aynı zamanda küçük çemberlerin merkezleri büyük çemberin üstünde batıdan doğuya doğru kayarak ilerlediği için ilmek denen eğriler çiziyordu.Batlamyus astronomi bilgilerinin sentezini yapmış savunduğu evren modelini Matematik sentezi adlı kitabında açıkladı.Batlamyusun çalışmalarını kendi incelemeleriyle geliştiren araplar bu kitabı el-Mecisti adıyla arapça'ya çevirdiler.Arapça'dan Latince'ye çevrilirken Almagest olarak adlandırılmıştır.Bu nedenle batı dünyasında Almagest olarak adlandırıldı.Almagest 13 kitaptan oluşur:
1.Kitap:Kanıtlarıyla birlikte yermerkezinin ana çizgilerini.
2.Kitap:Küresel trigonometri bilgilerini.
3.Kitap:Güneş'in hareketini ve yıllık süreyi.
4.Kitap:Ay'ın hareketini ve aylık süreyi ele almaktadır.
5.Kitap:Ay'ın ve Güneş'in mesafelerini ele almıştır.
6.Kitap:Gezegenlerin karşılaşmalarını inceler.Bu bölümde güneş ve ay tutulmaları ele alınmaktadır.
7 ve 8'ci Kitaplar:Durağan yıldızlarla ilgilidir.
Geriye kalan 5 kitap ise devingen(Hareketli-Dinamik) gezegenlerin hareketlerini konu almıştır.
Eratosthenes.M.Ö 276-195 yılları arasında yaşamıştır.Uzun yıllar iskenderiye kütüphanesinin yöneticiliğini yaptı.Dünyanın düz değil yuvarlak olduğunu savundu.Dünyanın çevresinide hesaplamaya çalışmıştır.İskenderiye'nin güneydoğusundaki synede yaz gündönümünde güneş ışınlarının öğle vaktinde dikey düştüğünü bildiği için bu deneyi aynı tarihte iskenderiye'de yaptı ve ışınların dikeyden 7 derece saptığını buldu.Syene ile iskenderiye arasındaki 840 km' lik uzunluğa 7 derecelik bir açı düşerse 360 derecelik bir açıya kaç km düşer? sorusundan yola çıkarak dünya'nın çevresinin 42 bin 352 km olduğunu hesapladı.Coğrafya biliminin adını koymuştur.Bölgesel coğrafyanın gelişmesini sağladı.Dünya'nın ekvator üzerindeki çevre uzunluğunu ve 10 dakikalık meridyen yayını hesapladı.
Humbolt:1769-1859 yılları arasında yaşamıştır.Bilgi'nin ancak doğayla insan arasında deneysel bir ortaklık kurmakla mümkün olduğunu savundu.Fiziksel coğrafya'nın-Biyocoğrafya'nın-Kılimatoloji'nin-Okyanus biliminin kurucusu doğa bilgini ve yorulmaz bir kaşif olarak kabul edilmektedir.Gezilerin'den topladığı bilgilerle meydana getirdiği eserler çağdaş bilimsel keşifler döneminin başlangıcı sayılmaktadır.Güney amerikanın batı kıyısındaki humbolt akıntısı(peru akıntısı)onun adını taşımaktadır.Dağ tutması'nın aşırı yüksekliklerdeki düşük basınçlı havada oksijen miktarının az olmasından kaynaklandığını tespit etti.Gündüz ve gece sıcaklıkları ölçümlerine ve başka metarolojik gözlem ve ölçüm kayıtlarına dayanarak bölgelerin izoterm hava haritalarını çıkardı.Bu alandaki çalışmalarıyla karşılaştırmalı iklim biliminin temellerini attı.Bölgelerin coğrafi yapılarıyla bitki örtüsü ve hayvan varlığı arasındaki ilişkiler üzerinde çalışmalar yaptı.
And yanardağlarına ilişkin araştırmalardan yola çıkarak püskürtme kuvvetlerinin yerkabuğunun oluşumu üzerinde etkili olduğunu ortaya koydu.Bu çalışmasıyla yer yüzeyinin başlangıçta tümüyle sıvı haldeyken tortullaşma sonucunda bugünkü yapısını kazandığını savunan görüşleri çürüttü.Magnetik fırtınalar üzerine araştırmalar yaparak Avusturalya ve yeni zellanda'da bu amaçla sürekli çalışacak gözlemevleri kurmuştur.Bu çalışma sonucunda atmosferde görülen magnetik fırtınalar ile güneş lekeleri arasındaki ilişkileri ortaya koydu.'Kosmos'adlı eserinde o dönemde evrenin yapısına ilişkin olarak bilinen bütün verileri bilimin hizmetine sundu.
Fiziki Coğrafya açısından katkıları şu şekilde sıralanabilir:
1-Coğrafi çalışmalarda gezi-gözlem ilişkisini ortaya koymuştur.
2-Coğrafya araştırmalarında temel prensipler olan ilişki dağılış ve sebep sonuç ilkelerini ortaya koymuştur.
3-İzoterm(eş sıcaklık eğrisi)izohips(eş yükselti eğrisi)izobat(eş derinlik eğrisi)profil ve kesit gibi yardımcı görsel materyalleri kazandırmıştır.
Galilei:1564-1642 yılları arasında yaşamıştır.Yaptığı teleskoplarla mercek yüzeylerinin eğrilik derecesini denetlemek amacıyla geliştirdiği yöntem sayesinde astronomi gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskopları yaptı.Astronomi alanındaki bulgularını Yıldızların Habercisi adıyla yayımladı.
Arkhimedes:İlk çağda önemli bir astronomi bilgini olarak tanındı.Çeşitli gökcisimlerinin yerden uzaklığı ile ilgili olarak bazı sonuçlara ulaştı.Arkhimedes ününü kendi adını taşıyan burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri güneş'in ay'ın ve gezegenlerin hareketini gösteren iki astronomi küresi gibi buluşlarına borçludur.
Heredotos:Tarihin babası olarak bilinir.Aynı zamanda coğrafya biliminin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.Trakya anadolu ve asya ülkelerine geziler yapmıştır.Dünyanın yuvarlak olduğuna inanıyordu.Çizdiği dünya haritasında Avrupayı asya ve afrikadan daha uzun göstermiş Asya'nın doğusu Avrupa'nın kuzeyini ihmal etmiş hindistan çizimi konusunda hatalar yapmıştır.Ancak bu hatalara rağmen dönemin bilgileri açısından önemli bir çalışma olarak kabul edilmiştir.Heredot'un ortaya koyduğu en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan farklı olarak Hazar denizinin bir iç deniz olduğunu ve Afrika'nın bir denizle çevrili olduğunu belirlemiş olmasıdır.
Pisagor:M.Ö 596-500 yılları arasında yaşamıştır.Dünya ile bütün nesneler arasında onları birbirine çeken bir güç olduğunu dünya'nın bütün nesneleri yer çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu.Gezegenlerin uzayda nasıl devindiği gibi bir sorunu çözecek duruma gelmişti.Gezegenlerinde çekim gücü nedeniyle güneşin çevresine çekildiklerini gösterdi ve kepler yasalarını kanıtladı.Yaptığı deneylerle güneş ışığının beyaz olmadığını menekşe-çivit-mavi-yeşil-sarı-portakal-kırmızı renklerin bir karışımı olduğunu kanıtladı.Çalışmalarını 1687'de doğa felsefesinin Matematik İlkeleri adıyla yayımladı.6.yüzyılda dünyanın güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır.Doğada meydana gelen her olayın matematiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu.Ortaya koyduğu fikirlerden rahatsız olanlar tarafından M.Ö 500 yıllarında eğitim verdiği okulunda öğrencileriyle yakılarak öldürüldü.
Hekatus:Mısır ve asyada incelemeler yapmıştır.Yeryüzünün tanımı veya dünyanın etrafında yolculuk adlı eserlerinde hazar denizinin okyanusa açıldığını nil nehrinin güneyindeki bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kıtadan oluştuğunu savunmuştur.
Anaksimenes:M.Ö 550-480 yılları arasında yaşamıştır.Yeryüzünü bir dikdörtgene benzeterek dairesel bir denizin onu çevrelediğini savunmuştur.Gecelerin yüksek dağların güneş ışınlarını engellemesiyle oluştuğuna inanmaktaydı.Güneş ve ay ile diğer yıldızların arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde ayda dahil olmak üzere diğer gök cisimlerinin güneş ışığını yansıttığını söylerken güneş ve ay tutulmalarına ilişkin olarakta doğru bir açıklama getirmiştir.
Miletoslu Anaksimandros:M.Ö 610-545 yılları arasında yaşamıştır.Astronominin kurucusu ve ilk kez bir kozmoloji ya da dünya üzerine sistematik felsefe görüşü getiren filozof kabul edilir.Ona görede herşeyin kökeninde sonsuzluk vardı.Yerkürenin uzayda diğer bütün nesnelerden eşit uzaklıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne inanmaktaydı.Duyularımızla algılarımız kadarıyla yerkürenin yüzeyi engebeli ama bütün olarak düşünüldüğünde düzdü bu nedenle Anaksimendros yerkürenin davul biçiminde olduğunu ileri sürdü ve bu gerçekten yola çıkarak davulun öteki yüzünde yaşayan insanlar olabilirdi.Anaksimandros karalar ile okyanus sınırını çizen ilk insandı.Düzenli ve anlaşılır bi evreni ifade etmek için ilk defa kozmos sözcüğünü kullanmıştır.Tutulmalardan yararlanarak güneşin yarıçapının yer yarıçapının 27 katı olduğunu tahmin etmiştir.Ona göre güneşin yere uzaklığı güneş çapının 27 katı idi.Ay'ın uzaklığını ise yer yarıçapının 19 katı olarak hesaplamıştır.Çok seyahat yapmış ve bir dünya haritası çizmiştir.Yunan dünyasını bu haritanın ortasına koymuş avrupa ve asyayı ise onun çevresine yerleştirmiştir.Anaksimandros'a göre bütün kara kitlesini okyanus denilen büyük bir deniz kuşatmıştır.Anaksimandros'a göre insan balıktan gelir.Çünkü balığın kökeni insanlarınkinden daha kolay açıklanabilmektedir.Bu bakımdan anaksimandros evrim kuramlarının öncülerinden sayılabilir.
Ksenefon:Anabasis(obinlerin dönüşü) adlı eserinde Anadolu'nun nüfus özellikleri-coğrafyası-gelenek ve görenekleri hakkında bilgiler vermektedir.Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır.Eser anı defteri biçiminde kronolajik bir düzen izlemiştir.Çizdiği harita 5. yüzyıl en detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.
Friedrich Ratzel:1844-1904 yılları arasında yaşamıştır.İnsan ve çevre arasındaki ilişkileri ele alarak bu konudaki ilk olma özelliğine sahip olan Beşeri Coğrafya adlı eseri meydana getirerek beşeri coğrafyanın gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.Siyasi coğrafya akımının kurucusu olarak kabul edilir.Ona göre devlet bir hücreden meydana gelen canlı bir organizmadır.Devlet gelişme ve yayılma arzu eder.Devletin yayılmacı politikası ilkel ve küçük devletlere dışarıdan istila yoluyla mümkün olur.Tüm çalışmalarında yayılmacı ve sömürgecilik ruhunu açıkca ortaya koymuştur.'Politik Coğrafya-Devletler Münakalat ve Harp Coğrafyası' eserinde savunduğu jeopolitik ve siyasi görüşler Hitler'in dünya egemenliği politikasının oluşumunda etkili olmuştur.
Ali kuşcu:....-1474 yılları arasında yaşamış.İstanbulun boylam ve enlemini ölçerek güneş saatleri yapmıştır.Astronomi ve matematik konusunda iki önemli eseri vardır.Bunlar:
Fethiye:Astronomi kitabıdır.Otlukbeli savaşından sonra Fatih'e sunulmuştur.Üç bölümden oluşmuştur:
1. Bölüm:Gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir.
2.Bölüm:Yer'in şekli ve iklim konusundadır.
3.Bölüm:Yer'e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıkları üzerinde durmaktadır.Bu eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla hazırlanmıştır.Diğer eseri Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır.
Carl ritter:1779-1859 yılları arasında yaşamıştır.Beşeri coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilmektedir.Coğrafya ilminde Tarihi Esaslar adlı eserinde beşeri coğrafyayı tanımlarken çevre ve insan arasındaki ilişkileri inceleyen bilim olarak ifade etmiştir.Beşeri incelemelerde insan ve çevrenin aynı oranda etkili olduğunu bu nedenle sadece birisine ağırlık vermenin doğru olmadığını savunmuştur.Tarihi olayların açıklaması sırasında coğrafi çevre şartlarının dikkate alınması gerektiğini ifade etmiştir.Bu nedenle tarih ve coğrafya bilimlerinin birbirini tamamlayan bilimler olduğunu vurgulamıştır.
İbn Batuta:1303-1384 yılları arasında yaşamıştır.Dönemin en ünlü gezginidir.Kuzey afrika kıyıları-suriye-mekke-mezopotamya-yemen-kızıldeniz kıyıları-mısır-filistin-anadolu-balkanlar-güney rusya-batı türkistan-hindistan ve çin'e yaptığı gezilere ilişkin bilgileri İBN BATUTA SEYAHATNAMESİ adlı eserinde toplamıştır.Eserde gezdiği alanlardaki toplumsal yapıları-zenginlik kaynaklarını-din-dil ve gelenek gibi özellikleri anlatmıştır.Eser ilgili alanların beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerini ele almış bu anlamda beşeri ve ekonomik bir inceleme içermektedir.
İbn Haldun:1332-1406 yılları arasında yaşamıştır.Orta çağda islam dünyasının en ünlü gezginlerindendir.En önemli eseri kitap El-İbar 'dır.(ibret verici kitap).İnceleme alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya bilimine yer vermektedir.
Mesudi:Doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir.Bağdat'ta doğmuştur.İran-hindistan-çin-seylan-kafkasya-Doğu anadolu-Batı türkistan-suriye-mısır-libya-tunus-cezayir-fas ve ispanya gibi yerleri gezmiş ve bu yerlere ilişkin gözlemlerini ALTIN ÇAYIRLAR adlı eserinde anlatmıştır.
İdrisi:Orta çağ arap coğrafyacısıdır.Akdeniz havzası ülkelerini fransa ve ingiltereyi dolaştıktan sonra sicilya kralı ıı.Ruggiero 'nun sarayına yerleşti.En önemli eseri KRAL RUGGİERONUN KİTABI adlı eseridir.Bu eserde rusya-almanya-iskandinavya-Hint okyanusu kıyıları ve Afrika hakkında bilgiler vermektedir.Bir dünya haritası hazırlayarak bu kitabına koymuştur.
Kepler:1571-1630 yılları arasında yaşamıştır.Güneş sistemi için yeni bir model geliştirmiştir.Gezegenlerin hareketini 3 temel yasaya dayandırmıştır.Bunlarda ilk ikisini 1609'da üçüncüsünü ise 1618'de açıklamıştır.Bu yasalar:
1-Yörüngeler yasası:Gezegenler güneş'in çevresinde çember değil hafifçe basık elips biçiminde yörüngeler çizerek dolanır.Güneş de bu elipsin odaklarından birinde yer alır.
2-Alanlar yasası:Bir gezegenin dönme hızı yörünge üzerinde bulunduğu noktaya bağlı olarak değişir.Gezegenlerin hareketi güneş'e yakın oldukları noktada en hızlı.En uzak oldukları noktada en yavaştır.
3-Dolanım süreleri yasaları:İki gezegenin dolanım sürelerinin karelerinin birbirlerine oranı ile bu gezegenlerin güneş'e olan ortalama uzaklıklarının küplerinin birbirine oranının eşit olduğunu belirtir.Bu yasaya göre gezegenlerden birinin Güneş'e olan ortalama uzaklığı ve dolanım süresi ile ikinci bir gezegenin dolanım süresi bilinirse bu gezegenin güneşe olan ortalama uzaklığı hesaplanabilir.Bu üç temel yasa Newton'un evrensel kütle çekimi yasasını bulmasında büyük rol oynamıştır.
KEPLER
9 Mart 2017 Perşembe
TOPOĞRAFYALAR
TOPOĞRAFYALAR
Topoğrafya:Yeryüzünün görünen yüzey şekilleri.Yeryüzü biçimlerinin bir kağıt üzerine bütün özellikleriyle çizilmesi işidir.
Başlıca Topoğrafya çeşitleri:
1.Buzul topoğrafyaları:Buzulların oluşumları ve hareketleri sırasında oluşturdukları şekilleri kısaca buzulun etkisi ile meydana gelen aşınım ve birikim şekillerini ifade eder.Bşlıca buzul şekilleri: Hörgüç kaya-Buzul vadiler-Sirkler-Morenler-Kamesler'dir.
HÖRGÜÇ KAYA
2.Kıyı topoğrafyaları:Yeryüzünde geniş alanlar kaplayan okyanus - deniz ve göl kıyılarında görülen şekilleri aşınım ve birikim şekillerini ifade eder.Başlıca kıyı şekilleri:Falez-Asılı vadi-Plaj-Delta-Kıyı okları-Tombolo-Boyuna kıyılar-Enine kıyılar-Ria kıyıları-Dalmaçya kıyıları-Haliçli kıyılar-Fiyort kıyısı ve Limanlı kıyılardir.
KIYI OKU
3.Volkan topoğrafyaları:Başlıca volkanik şekilleri ifade eder.Bunlar : Volkan konileri-Kraterler-Kalderalar-Maarlar-Peri bacaları-Dietremanlar ve yastıl lavlardır.
YASTIK LAVLAR
4.Nemli topoğrafyalar:Suya doygun alanların lokasyonlarının ve boyutlarının ifade edilmesi için kullanılır. mesela muğlada çok yağış olduğunda su direk yeraltına geçer ve yer altından akar karstik alan olduğu için.
5.Kurak topoğrafyalar:Kuraklık sonucu oluşan şekilleri ifade eder. Başlıca şekiller:Mantar kayalar-Kumullar.
MANTAR KAYA
Bu Konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Topoğrafya nedir?
2.Buzul topoğrafyalar nasıl oluşur? örnek ?
3.Kıyı topoğrafyalar nasıl oluşur?örnek?
4.Volkanik topoğrafyalar nasıl oluşur?örnek?
5.Topoğrafyanın amacı nedir?
EKOSİSTEM NEDİR?
Ekosistem:Belli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halinde bulunan canlılar ve bunların cansız öğelerinden oluşan doğal yapılara denir.Ekosistem canlı ve cansız iki öğeden oluşur.Canlı öğeler üreticiler tüketiciler ve ayrıştırıcılardır.Cansız öğeler ise organik ve inorganik maddeler ile fiziksel koşullardır.Ekosistemdeki her canlı türü çevre koşullarından etkilenir ve kendi yaşam faaliyetleriyle bulunduğu tabiatın koşullarını etkiler değişikliğe uğratır.İnsan canlı bir varlık olarak kendisinin neden olduğu değişiklikler başka canlılara olduğu gibi kendisinide etkilemektedir.
COĞRAFYADA EĞİM BAKI YÜKSELTİ DOĞRULTU
Eğim:İki nokta arasındaki yatay mesafenin yükselti farkına oranına denir.
Bakı:Bir dağ yamacının güneş ışınlarını alma durumuna göre konumu.Bir dağ yamacının baktığı yön.
Yükselti:Bir noktanın deniz seviyesinden yüksekliğini ifade eder.
Doğrultu:Dünya üzerindeki yer ve varlıkların konumunu tanımlamakta kullanılan dünyanın kutupları temel alınarak oluşturulmuş terimdir.
Dünyanın en yüksek dağı Hawai deki MAUNA KEA'dır.Deniz seviyesinden ölçülmeye başlandığında 4.206 ve su altında kalan bölümünüde eklersek 10.200 gibi bir yüksekliğe ulaşmaktadır.
Topoğrafya:Yeryüzünün görünen yüzey şekilleri.Yeryüzü biçimlerinin bir kağıt üzerine bütün özellikleriyle çizilmesi işidir.
Başlıca Topoğrafya çeşitleri:
1.Buzul topoğrafyaları:Buzulların oluşumları ve hareketleri sırasında oluşturdukları şekilleri kısaca buzulun etkisi ile meydana gelen aşınım ve birikim şekillerini ifade eder.Bşlıca buzul şekilleri: Hörgüç kaya-Buzul vadiler-Sirkler-Morenler-Kamesler'dir.
HÖRGÜÇ KAYA2.Kıyı topoğrafyaları:Yeryüzünde geniş alanlar kaplayan okyanus - deniz ve göl kıyılarında görülen şekilleri aşınım ve birikim şekillerini ifade eder.Başlıca kıyı şekilleri:Falez-Asılı vadi-Plaj-Delta-Kıyı okları-Tombolo-Boyuna kıyılar-Enine kıyılar-Ria kıyıları-Dalmaçya kıyıları-Haliçli kıyılar-Fiyort kıyısı ve Limanlı kıyılardir.
KIYI OKU3.Volkan topoğrafyaları:Başlıca volkanik şekilleri ifade eder.Bunlar : Volkan konileri-Kraterler-Kalderalar-Maarlar-Peri bacaları-Dietremanlar ve yastıl lavlardır.
YASTIK LAVLAR4.Nemli topoğrafyalar:Suya doygun alanların lokasyonlarının ve boyutlarının ifade edilmesi için kullanılır. mesela muğlada çok yağış olduğunda su direk yeraltına geçer ve yer altından akar karstik alan olduğu için.
5.Kurak topoğrafyalar:Kuraklık sonucu oluşan şekilleri ifade eder. Başlıca şekiller:Mantar kayalar-Kumullar.
Bu Konudan şu öğrenme çıktılarını buldum:
1.Topoğrafya nedir?
2.Buzul topoğrafyalar nasıl oluşur? örnek ?
3.Kıyı topoğrafyalar nasıl oluşur?örnek?
4.Volkanik topoğrafyalar nasıl oluşur?örnek?
5.Topoğrafyanın amacı nedir?
EKOSİSTEM NEDİR?
Ekosistem:Belli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halinde bulunan canlılar ve bunların cansız öğelerinden oluşan doğal yapılara denir.Ekosistem canlı ve cansız iki öğeden oluşur.Canlı öğeler üreticiler tüketiciler ve ayrıştırıcılardır.Cansız öğeler ise organik ve inorganik maddeler ile fiziksel koşullardır.Ekosistemdeki her canlı türü çevre koşullarından etkilenir ve kendi yaşam faaliyetleriyle bulunduğu tabiatın koşullarını etkiler değişikliğe uğratır.İnsan canlı bir varlık olarak kendisinin neden olduğu değişiklikler başka canlılara olduğu gibi kendisinide etkilemektedir.
COĞRAFYADA EĞİM BAKI YÜKSELTİ DOĞRULTU
Eğim:İki nokta arasındaki yatay mesafenin yükselti farkına oranına denir.
Bakı:Bir dağ yamacının güneş ışınlarını alma durumuna göre konumu.Bir dağ yamacının baktığı yön.
Yükselti:Bir noktanın deniz seviyesinden yüksekliğini ifade eder.
Doğrultu:Dünya üzerindeki yer ve varlıkların konumunu tanımlamakta kullanılan dünyanın kutupları temel alınarak oluşturulmuş terimdir.
Dünyanın en yüksek dağı Hawai deki MAUNA KEA'dır.Deniz seviyesinden ölçülmeye başlandığında 4.206 ve su altında kalan bölümünüde eklersek 10.200 gibi bir yüksekliğe ulaşmaktadır.
NEDEN COĞRAFYAYA İHTİYAÇ DUYARIZ VE İSİM BABASI KİMDİR?
Dersin sonunda sevgili SBO 1002 öğrencileri Genel ve Fiziki coğrafyanın Temel kavramlarını söyleyebilecekler.
Coğrafya Nedir? sorusuna cevap olarak: COĞRAFYA:yer ve mekan öğrenme bilimidir . Coğrafyanın
isim babasıda Hekataiosdur.
Neden Coğrafya öğreniyoruz? Coğrafya öğrenmezsek ne olur?
Coğrafyayı bulunduğumuz yerin özelliklerini öğrenmemizi bulunduğumuz yerin hakkında bilgi edinip kendimizi ona göre ayarlayabilmemizi sağlar mesela bulunduğumuz yerde fay hattı olduğunu
bilirsek evimizi o fay hattının bulunduğu bölgeye yapmayız. Coğrafyayı öğrenmezsek yaşadığımız yer hakkındaki düşüncelerimize yön veremeyiz
Coğrafyanın bazı Temel kavramları olarak :
jeolojiyi ele alalım jeoloji: Yerin yapısı ve yeryüzeyinde meydana gelen fizksel kimyasal ve biyolojik değişimleri inceler mesela yüzeyde peri bacaları nasıl oluşuyor? sorusu fiziki değişime örnek öğrenme çıktısıdır. kimyasal değişime örnekte kalkerli alanlarda neden karstik göl oluşur? sorusu örnek öğrenme çıktısıdır.biyolojik değime mesela iklimim bozulmasının neticesinde bitki örtüsü neden tahrip olur?sorusu örnek öğrenme çıktısıdır . Bu çıktılara sırasıyla cevap vericek olursak
Fiziki değişimdeki öğrenme çıktımızda yüzeyde peri bacalarının oluşumu volkanik bölgedeki lavların çukur bir bölgede birikmiş olması ve zamanla sertleşiyor daha sonra akarsularında devreye girmesiyle sonra rüzgar yoluyla üst katmandaki sert ve ağır lav alt katmana baskı yapar ve bu şekilde alt kısımın sert olmasına sebep oluyor bu sert kısımda aşınmadığı için peri bacaları oluşuyor.
Coğrafya Nedir? sorusuna cevap olarak: COĞRAFYA:yer ve mekan öğrenme bilimidir . Coğrafyanın
isim babasıda Hekataiosdur.
Neden Coğrafya öğreniyoruz? Coğrafya öğrenmezsek ne olur?
Coğrafyayı bulunduğumuz yerin özelliklerini öğrenmemizi bulunduğumuz yerin hakkında bilgi edinip kendimizi ona göre ayarlayabilmemizi sağlar mesela bulunduğumuz yerde fay hattı olduğunu
bilirsek evimizi o fay hattının bulunduğu bölgeye yapmayız. Coğrafyayı öğrenmezsek yaşadığımız yer hakkındaki düşüncelerimize yön veremeyiz
Coğrafyanın bazı Temel kavramları olarak :
jeolojiyi ele alalım jeoloji: Yerin yapısı ve yeryüzeyinde meydana gelen fizksel kimyasal ve biyolojik değişimleri inceler mesela yüzeyde peri bacaları nasıl oluşuyor? sorusu fiziki değişime örnek öğrenme çıktısıdır. kimyasal değişime örnekte kalkerli alanlarda neden karstik göl oluşur? sorusu örnek öğrenme çıktısıdır.biyolojik değime mesela iklimim bozulmasının neticesinde bitki örtüsü neden tahrip olur?sorusu örnek öğrenme çıktısıdır . Bu çıktılara sırasıyla cevap vericek olursak
Fiziki değişimdeki öğrenme çıktımızda yüzeyde peri bacalarının oluşumu volkanik bölgedeki lavların çukur bir bölgede birikmiş olması ve zamanla sertleşiyor daha sonra akarsularında devreye girmesiyle sonra rüzgar yoluyla üst katmandaki sert ve ağır lav alt katmana baskı yapar ve bu şekilde alt kısımın sert olmasına sebep oluyor bu sert kısımda aşınmadığı için peri bacaları oluşuyor.
kimyasal değişime örnek
çıktımızda kalkerli alanlarda karstik göl oluşumuna sebep kalkerli arazi
kireç in bol miktarda bulunması ve yağan yağmurlar ve yer altı suları
sebebiyle eriyip çözülmesi ve oluşan derin çanaklarda su birikmesi
yoluyla oluşmaktadır. Akdeniz Göller yöresi mesela beyşehir gölü buna
örnektir.
biyolojik değişime örnek çıktımızda ise iklimin bozulması bitki örtüsünde bir takıp tahribatlara neden olmaktadır yağışlı bir bölgede yağışların ciddi bir şekilde azalmasıyla hakim olan gür orman örtüsü zamanla susuzluktan kurumaya ölmeye başlar yerine işe suzuzluğa dayanıklı cılız bitki örtüsü görülmeye başlar mesela kaktüs gibi.
bu resimdeki peri bacaları fiziksel değişime öğnektir.
bu resimdeki karstik göl kimyasal değişime örnektir.
bu resimdeki bitki örtüsü biyolojik değişime örnek.
Klimatoloji ise:İklim bilimidir. Mesela iklimin doğa ve insan üzerindeki etkisi nedir?mesela meydana gelen rüzgarlardan nasıl faydalanabiliriz? öğrenme çıktıları üzerinde duralım
İklim etkili olduğu bölgenin doğası üzerinde önemli bir etkisi vardır mesela az yağışın olduğu ve sürekli rüzgarların hakim olduğu bölgede birki örtüsü cılızdır insan üzerinde de önemli etkisi var
az yağışın olduğu yerde su kıtlığından dolayı genelde insanlar toplu yerleşimlerde bulunurlar yani insanı bu şekilde yerleşmeye zorlayan iklim şartlarıdır insanda bu iklim şartlarına göre önlemini alır.
diğer çıktımızda rüzgarlardan elektirik enejjisi üretmekte faydalanabiliriz bu ülkemizin ekonomisi ve enerji kaynağı açısından oldukça önemlidir genellikle rüzgarın sürekli hakim olduğu bölgelere rüzgar santrallerinin kurulması buna örnektir.
bu resim rüzgar enerjisine örnektir.
Jeomorfoloji ise:Yeryüzünde meydana gelen şekilleri inceler.Mesela pamukkaledeki travertenler nasıl oluştu? öğrenme çıktısını ele alalım yer altındaki sıcak su kaynağı kayaların çökmesine sebep olur ve sıcaklığı çok fazla içeriğinde kalsiyum ve karbonhidrat bol miktarda bulumakta su çıktığında hava ile temasa geçtiği için karbondioksit ve karbonmonoksit uçar.Bunların uçmasıyla traverten üstünde kalsiyum ve karbonhidrat birikir bunlar beyazdır ve zamanla sertleşir.Bunun sonucunda katmanlar halinde travertenler oluşmuştur.
Pamukkale Travertenleri
Vejetasyon ise: Bitki bilimidir.Mesela bitkilerden nasıl yararlanırız? öğrenme çıktısını ele alırsak Bitkiler havaya oksijen vererek bizim oksijen ihtiyacımızı karşılarlar . kağıt ve kitap yapımında hammadde olarak kullanılırlar ayrıca kerste yapılarak mobilya araç ve gereç yapımında kullanılır . Bitkilerden bi takım şifalı ilaçlarda yapılmaktadır . Bazı bitki türleri endemik olarak sadece belli bir yörede yetişir mesela köyceğizdeki sığla ormanları buna örnektir. Sığla ağaçlarının özünden ilaç sanayide kullanılmaktadır.
Sığla Ağacı
Pedoloji ise:Toprak bilimidir.Toprak oluşumunu etkileyen bir takım faktörler var bunlar sıcaklık-iklim-ana kayanın yapısı-bitki örtüsü-yer şekilleri-zaman bu faktörler toprak oluşumunda ön plandadır mesela İç Anadolu Bölgesinde kahverengi bozkır topraklarının olması o bölgenin iklimi ve ana kayanın yapısı ile ilgilidir genellikle fiziksel parçalanmayla oluşur sıcaklık farkının fazla ve nemim az olmasından dolayı. Akdeniz Bölgesinde de kreçli toprakların yaygın olmasıda ana kayanın çok fazla kireç içermesinden kaynaklıdır. Taşınmış topraklara örnek olarakta alüvyal toprakları gösterebiliriz bu topraklar akarsu biriktirmesi yoluyla oluşur.a
Kahverengi Bozkır toprak
Patomoloji ise:Irmak bilimidir.Akarsuların rejimlerini-debilerini- akış hızlarını inceler. Akarsulardan nasıl faydalanırız? öğrenme çıktısını ele alırsak Akarsuların akış hızı yüksek olanlardan hidroelektirik üretimi yapılmaktadır. Ayrıca spor faaliyetleride yapılabilmekte manavgat gibi ve balık ürünleri çıkartılmaktadır. Bazı tarım alanları sulanmakta ve içme suyu elde etmede önemli rol oynamaktadırlar.a
Manavgat akarsuyunda spor faaliyeti
Limnoloji ise: Göl bilimidir.Göller doğal ve yapay göller olmak üzere incelenir . Başlıca doğal göllerimiz tektonik göller-volkanik göller-karstik göller-heyelan set gölleri-buzul göller-alüvyal set gölleri bulunmaktadır. Yapay göllere ise baraj göllerini örnek verebiliriz .
Göllerin bize sağladığı faydalar nelerdir? öğrenme çıktısını ele alıcak olursak Göllerden tarım alanlarını sulamada faydalanırız bazı göllerde taşımacılık yapılmakta van gölü gibi balık tutulabilmekte bazı göllerimizden tuz elde edilebilmekte ve bulunduğu yeri nemli tutmaktadır.
Van Gölü Taşımacılık
Tuz Gölü Tuz üretimi
Osemoloji ise:Okyanus bilimidir. Okyanusların bize sağladığı faydalar nedir? öğrenme çıktısını ele alıcak olursak okyanuslardan balık ihtiyaçları önemli ölçüde sağlanmakta ve bir takım spor faaliyetleri yapılmaktadır.
Astronomi ise:Gök bilimidir.Mesela güneşin dünya yaşamındaki etkisi nedir?Ay' ın Dünyanın uydusu olmasının ne gibi yararı vardır? uzayda yaşanabilir başka gezegen olabilir mi? öğrenme çıktılarını ele alalım
Güneş canlı yaşamında önemli bir gezegendir güneş ışınları sayesinde bitkiler gelişmekte yeryüzü ısınmaktadır. Eğer güneş olmasaydı hayat ve yaşam olamazdı .
Ay'ın dünya üzerindeki en büyük etkisi çekim gücü sebebiyle onun kendi ekseni etrafındaki hızını azaltıp bildiğimiz şu an ki hızına getirmesidir.Ay 'ın olmaması dünyanın dönüş hızını artırır bu şekilde günler kısalır canlılardaki uyum alt üst olur fırtına ve kasırga gibi atmosferik olaylar çok şiddetlenir işte ay'ın dünyamız üzerinde faydası ve etkisi oldukça önemlidir.
Bir diğer öğrenme çıktımızda Dünyanın çevresi nasıl hesaplandı? bu öğrenme çıktısını ele alırsak M.Ö 200 yıllarında yaşayan eratosthenes dünyanın çevresini ölçmek için aristonun fikirlerinden yararlanarak kendisine bir yol belirlemiştir.Mısırdaki aswan şehrinde güneş ışınları yılın belli bir gününde tam öğle vakti dik gelmektedir diğer taraftan aynı gün ve aynı saatte mısırın diğer bir kenti olan iskenderiyede ise güneş ışınları yere dik gelmemektedir.eratosthanes bu farklılıklardan yararlanarak dünyanın çevresini şu şekilde hesapladı:Biri aswanda biri iskenderiyede iki çubuk dik bir şekilde yerleştirildi aswan ve iskenderiye arasındaki uzaklığı ölçmüştür güneş ışınları aswanda yere dik geldiği anda iskenderiyede bi kaç açı farkla güneş ışınları dik gelmemiştir. İşte bu aradaki farkı bularak dünyanın çevresini bugünkü değere yakın hesaplamıştır.
Coğrafya kavramını ilk kez kullanan kişi eratosthenes'dir.
CARL SARGAN'ın cosmos (Evrenin ve Yaşamın sırları) adlı kitabı mevcuttur eserin içeriğinde şunlar yer almakta:
- İnsanoğlu uzay okyanusuna açılıyor
- Canlıların ve evrenin yapısı
- Doğa yasaları tüm evrende geçerlidir
- Cennet ve cehennem
- Başka gezegenlerde yaşam var mı?
- Keşif yolculuklarının öyküsü
- Samanyolu: Gecenin bel kemiği
- Zaman ve mekan içinde yolculuk
- Başka evrenlerin kapısı karadelikler
- Sonsuzluğun kıyısı: Dördüncü boyut
- Aklın evreni
- Galaktik uygarlık
- Yaşamak ya da yokolmak konusunda kim karara verecek?
Bir diğer öğrenme çıktısı ise herhangi resmini çektiğimiz bir yer hakkında nasıl fikirle elde ederiz? bu öğrenme çıktısında mesela gecekondunun çok olduğu bir yerin fotoğrafını çektiğimizde o yerde düzensiz ve çarpık yerleşme olduğunu fikrini çıkarabiliriz .
Bir diğer öğrenme çıktısı ise farklı yerlerdeki aynı bitki türünün fiziki görüntüsü neden farklıdır? bu öğrenme çıktısında mesela kızılçamı ele alırsak kızılçam muğlada çok fazla yağış aldığı için gövdesi daha düzgündür fakat manisadaki bir kızıl çamın gövdesi yağış yetersizliğinden dolayı çarpıktır...
TÜRKİYE KARA YOLLARI HARİTASI
Türkiye Kara Yolları Haritası
DÜNYA HARİTASI
Dünya Haritası
MERCATOR HARİTA SİLİNDİRİK PROJEKSİYONU
En bilindik ve yaygın dünya projeksiyonudur.Kuzey ve Güney kutuplarına doğru yüzölçümleri çok abartılı şekilde büyüten projeksiyon çeşitidir. gerhard mercator tarafından 1568 yılında yapılmıştır. Grönland güney amerikadan antarktika ise asyadan büyük görünmektedir.genelde denizcilikte kullanılmaktadır.
MERCATOR HARİTA PROJEKSİYONU
Mercator silindirik projeksiyonu
Haritalarda Projeksiyonlar
Haritada şekil ve alan bozulmalarını en aza indirmek için kullanılan yönteme projeksiyon denir.
Başlıca Projeksijon Çeşitleri:
. Silindir Projeksiyon
.Konik Projeksiyon
.Düzlem Projeksiyon
Silindir projeksiyonda:Kullanım alanı ekvatoral kuşak ve dünya haritasında kullanılır.Şekil ve Açı korunur . Alan bozulur.Bozulma kutuplara doğru artar.Dünyanın tamamının haritası çizilebilir.
Konik projeksiyonda:Kullanım alanı orta enlemler ve ülke haritaları.Şekil bozulur alan korunur.Ekvatora doğru bozulma artar.Dünya'nın yarısı gösterilebilir.
Düzlem projeksiyonda:Kullanım alanı kutup bölgeleri dar alanların çizimi Büyük ölçekli harita çizimi .Düzlem odağından uzaklaşıldıkça bozulmalar artar.Dünya'nın yarısı gösterilebilir.
Gerçek bir harita nasıl olmalıdır? öğrenme çıktısını ele alırsak Harita neden sorusuna yani çok sayıda soruları içeren harita gerçek haritadır. Harita bizim aradığımız sorunun cevabını bize verebilmelidir.
Çatal Höyük Haritası
çatal höyük haritasının orijinal hali
İlk Türk dünya haritası ise kaşgarlı mahmutun haritasıdır.Bu haritada türklerin yaşadığı bölgeler ve ilişkide bulundukları bazı ulus ve devletler gösterilmiştir.
Kaşgarlı Mahmutun Türk Dünya Haritası
Batlamyus kimdir?
Genç iskenderiye döneminde yaşamış ünlü bilim adamlarındandır.Batlamyus iki önemli yapıtın yazarıdır.Bunlar: Büyük bileşim ve coğrafya 'dır.
Büyük Bileşim kitabında şunlara yer vermiştir:Yapıtta dünya merkezli bir güneş sistemi önerilir.
Coğrafya kitabında:Matematiksel coğrafya alanını bulmuştur. Batlamyus bu kitabı hazırlarken Eratosthenes, Hiparkhos, Strabon ve özellikle de Surlu Marinos'tan büyük ölçüde yararlanmıştır.
Coğrafya ilk ortaya çıktığında yer tasvirlerine çok yer verilmiştir . Bu tasvir zamanla edebiyata kaymıştır.
STRABON KİMDİR?
Strabon:Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilir.Amasyalı hipokrattır.Doğaya uygun olarak yaşamayı ve dünya vatandaşlığını savundu.
DAVİD HARVEY KİMDİR?
David Harvey bir coğrafyacıdır.Postmodernliğin durumu adlı eserinde Zaman ve Mekan sıkışmasını şu şekilde ele almaktadır:Zaman ve Mekan sıkışması insanı kışkırtır-heyecanlandırır-strese düşürür.dolayısıyla çok çeşitli toplumsal-kültürel ve politik tepkileri harekete geçirir.David harvey dünyanın iletişim ve ulaşım araçlarıyla çok küçüldüğünü ifade ediyor.Bu konuda şu örneği vermektedir:1500-1800 lü yıllarda at arabalarının ve yelkenli gemilerin ortalama en yüksek hızı 16 kilometreydi.1800-1930 yılları arasında buharlı lokomotifler saatte 100 buharlı gemiler ise 60 km hıza ulaşıyordu.1950 lerden sonra pervaneli uçaklar saatte 160-640 km 1960 lardan sonra ise jet uçakları 800-1100 km hız yapmaktaydı.Mekanı zaman aracılığıyla ortadan kaldıran yenilikler sonucunda dünya haritasıda küçülüyor.
BÖLGE KAVRAMI NEDİR?
Bölge:Taşıdığı belirli coğrafi özellikler nedeniyle çevresinden ayrılan buna karşılık kendi sınırları içinde benzerlik gösteren en büyük coğrafi birime bölge denir
Türkiye 1941' de Birinci Türk Coğrafya kongresinde 7 coğrafi bölgeye-21 bölüme ayrılmıştır.dört bölgemiz komşusu olduğu denizin adını aldı.(karadeniz-marmara-akdeniz-ege)diğer üç bölgemizde bulunduğu konuma göre adlandırılmıştır(doğu anadolu-iç anadolu-güney doğu anadolu)
Coğrafi Bölgeleri Oluşturan Faktörler ise:
1.Doğal özellikler: Coğrafi konumu-Yer şekilleri-İklim ve bitki örtüsü
2.Beşeri özellikler:Nüfus ve yerleşme
3.Ekonomik özellikler:Ulaşım imkanları ve Ekonomik faaliyetlerin türü coğrafi bölge sınırlarının çizilmesinde önemli bir etkendir.Marmara Bölgesinde endüstüri-Ege ve Akdeniz Bölgesinde turizm ve tarım-Orta ve Güneydoğu anadoluda tarım-Doğu anadoluda hayvancılık-Karadeniz bölgesinde ise tarım ve hayvancılıktan yararlanma ön plandadır.Bu durum bölgesel farklılığın belirlenmesinde oldukça önemlidir.
DÜNYA NASIL OLUŞTU?
Dünya güneş sistemi oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesi halindeydi . Zamanla ekseni etrafında dönüşünün etkisiyle dıştan içe doğru soğumuş böylece iç içe geçmiş farklı sıcaklıklardaki katmanlar oluştu.günümüzde iç kısımdaki sıcaklık korunmakta Dünyanın oluşumundan bu zamana kadar geçen zaman ve dünyanın yapısı jeolojik zamanlar yardımıyla belirlenir.Dünya bugünkü haline gelirken çeşitli jeolojik süreçlerden geçti.
Dünyanın daha önceki haline PANTALASİA denir.
Kıta döngüsü nedir?
Dünya oluştuğunda tek bir kıta halideydi bu kıtayada pangea yani süper kıta denilmiştir.Pangea magma tabakasındaki konveksiyonel hareketler sonucunda iki parçaya bölünmüş bu parçalardan güneyde kalan kısmına Gondvana kuzeyde kalan kısmına Laurasia adı verildi. Gondvana sonradan Anktarktika-Günay amerika-Avusturalya ve Afrika kıtaları olarak ayrılmıştır.Laurasia ise Kuzey amerika-Avrupa ve Asya kıtaları olarak ayrılmış ve günümüz kıtaları meydana geldi.
Bu ayrılan kıtalar dikkat çekici bir şekilde yapboz parçaları gibi birbirlerini tamamlarlar.
Bu kıtalar milyonlarca yıl sonra tekrar birleşicekler . Pangeayı ilk ortaya atan kişi kıtaların kayması diye ortaya atan kişi Wegener'dir.
PANGEA(SÜPER KITA)
İlk ilkokul babilde açılmıştır. bugünkü noter zengin çocukları eğitim görmüştür.
İlk resmi devlet okulu ise prusyada açıldı.
biyolojik değişime örnek çıktımızda ise iklimin bozulması bitki örtüsünde bir takıp tahribatlara neden olmaktadır yağışlı bir bölgede yağışların ciddi bir şekilde azalmasıyla hakim olan gür orman örtüsü zamanla susuzluktan kurumaya ölmeye başlar yerine işe suzuzluğa dayanıklı cılız bitki örtüsü görülmeye başlar mesela kaktüs gibi.
bu resimdeki peri bacaları fiziksel değişime öğnektir.Klimatoloji ise:İklim bilimidir. Mesela iklimin doğa ve insan üzerindeki etkisi nedir?mesela meydana gelen rüzgarlardan nasıl faydalanabiliriz? öğrenme çıktıları üzerinde duralım
İklim etkili olduğu bölgenin doğası üzerinde önemli bir etkisi vardır mesela az yağışın olduğu ve sürekli rüzgarların hakim olduğu bölgede birki örtüsü cılızdır insan üzerinde de önemli etkisi var
az yağışın olduğu yerde su kıtlığından dolayı genelde insanlar toplu yerleşimlerde bulunurlar yani insanı bu şekilde yerleşmeye zorlayan iklim şartlarıdır insanda bu iklim şartlarına göre önlemini alır.
diğer çıktımızda rüzgarlardan elektirik enejjisi üretmekte faydalanabiliriz bu ülkemizin ekonomisi ve enerji kaynağı açısından oldukça önemlidir genellikle rüzgarın sürekli hakim olduğu bölgelere rüzgar santrallerinin kurulması buna örnektir.
Jeomorfoloji ise:Yeryüzünde meydana gelen şekilleri inceler.Mesela pamukkaledeki travertenler nasıl oluştu? öğrenme çıktısını ele alalım yer altındaki sıcak su kaynağı kayaların çökmesine sebep olur ve sıcaklığı çok fazla içeriğinde kalsiyum ve karbonhidrat bol miktarda bulumakta su çıktığında hava ile temasa geçtiği için karbondioksit ve karbonmonoksit uçar.Bunların uçmasıyla traverten üstünde kalsiyum ve karbonhidrat birikir bunlar beyazdır ve zamanla sertleşir.Bunun sonucunda katmanlar halinde travertenler oluşmuştur.
Vejetasyon ise: Bitki bilimidir.Mesela bitkilerden nasıl yararlanırız? öğrenme çıktısını ele alırsak Bitkiler havaya oksijen vererek bizim oksijen ihtiyacımızı karşılarlar . kağıt ve kitap yapımında hammadde olarak kullanılırlar ayrıca kerste yapılarak mobilya araç ve gereç yapımında kullanılır . Bitkilerden bi takım şifalı ilaçlarda yapılmaktadır . Bazı bitki türleri endemik olarak sadece belli bir yörede yetişir mesela köyceğizdeki sığla ormanları buna örnektir. Sığla ağaçlarının özünden ilaç sanayide kullanılmaktadır.
Pedoloji ise:Toprak bilimidir.Toprak oluşumunu etkileyen bir takım faktörler var bunlar sıcaklık-iklim-ana kayanın yapısı-bitki örtüsü-yer şekilleri-zaman bu faktörler toprak oluşumunda ön plandadır mesela İç Anadolu Bölgesinde kahverengi bozkır topraklarının olması o bölgenin iklimi ve ana kayanın yapısı ile ilgilidir genellikle fiziksel parçalanmayla oluşur sıcaklık farkının fazla ve nemim az olmasından dolayı. Akdeniz Bölgesinde de kreçli toprakların yaygın olmasıda ana kayanın çok fazla kireç içermesinden kaynaklıdır. Taşınmış topraklara örnek olarakta alüvyal toprakları gösterebiliriz bu topraklar akarsu biriktirmesi yoluyla oluşur.a
Patomoloji ise:Irmak bilimidir.Akarsuların rejimlerini-debilerini- akış hızlarını inceler. Akarsulardan nasıl faydalanırız? öğrenme çıktısını ele alırsak Akarsuların akış hızı yüksek olanlardan hidroelektirik üretimi yapılmaktadır. Ayrıca spor faaliyetleride yapılabilmekte manavgat gibi ve balık ürünleri çıkartılmaktadır. Bazı tarım alanları sulanmakta ve içme suyu elde etmede önemli rol oynamaktadırlar.a
Limnoloji ise: Göl bilimidir.Göller doğal ve yapay göller olmak üzere incelenir . Başlıca doğal göllerimiz tektonik göller-volkanik göller-karstik göller-heyelan set gölleri-buzul göller-alüvyal set gölleri bulunmaktadır. Yapay göllere ise baraj göllerini örnek verebiliriz .
Göllerin bize sağladığı faydalar nelerdir? öğrenme çıktısını ele alıcak olursak Göllerden tarım alanlarını sulamada faydalanırız bazı göllerde taşımacılık yapılmakta van gölü gibi balık tutulabilmekte bazı göllerimizden tuz elde edilebilmekte ve bulunduğu yeri nemli tutmaktadır.
Osemoloji ise:Okyanus bilimidir. Okyanusların bize sağladığı faydalar nedir? öğrenme çıktısını ele alıcak olursak okyanuslardan balık ihtiyaçları önemli ölçüde sağlanmakta ve bir takım spor faaliyetleri yapılmaktadır.
Astronomi ise:Gök bilimidir.Mesela güneşin dünya yaşamındaki etkisi nedir?Ay' ın Dünyanın uydusu olmasının ne gibi yararı vardır? uzayda yaşanabilir başka gezegen olabilir mi? öğrenme çıktılarını ele alalım
Güneş canlı yaşamında önemli bir gezegendir güneş ışınları sayesinde bitkiler gelişmekte yeryüzü ısınmaktadır. Eğer güneş olmasaydı hayat ve yaşam olamazdı .
Ay'ın dünya üzerindeki en büyük etkisi çekim gücü sebebiyle onun kendi ekseni etrafındaki hızını azaltıp bildiğimiz şu an ki hızına getirmesidir.Ay 'ın olmaması dünyanın dönüş hızını artırır bu şekilde günler kısalır canlılardaki uyum alt üst olur fırtına ve kasırga gibi atmosferik olaylar çok şiddetlenir işte ay'ın dünyamız üzerinde faydası ve etkisi oldukça önemlidir.
Bir diğer öğrenme çıktımızda Dünyanın çevresi nasıl hesaplandı? bu öğrenme çıktısını ele alırsak M.Ö 200 yıllarında yaşayan eratosthenes dünyanın çevresini ölçmek için aristonun fikirlerinden yararlanarak kendisine bir yol belirlemiştir.Mısırdaki aswan şehrinde güneş ışınları yılın belli bir gününde tam öğle vakti dik gelmektedir diğer taraftan aynı gün ve aynı saatte mısırın diğer bir kenti olan iskenderiyede ise güneş ışınları yere dik gelmemektedir.eratosthanes bu farklılıklardan yararlanarak dünyanın çevresini şu şekilde hesapladı:Biri aswanda biri iskenderiyede iki çubuk dik bir şekilde yerleştirildi aswan ve iskenderiye arasındaki uzaklığı ölçmüştür güneş ışınları aswanda yere dik geldiği anda iskenderiyede bi kaç açı farkla güneş ışınları dik gelmemiştir. İşte bu aradaki farkı bularak dünyanın çevresini bugünkü değere yakın hesaplamıştır.
Coğrafya kavramını ilk kez kullanan kişi eratosthenes'dir.
CARL SARGAN'ın cosmos (Evrenin ve Yaşamın sırları) adlı kitabı mevcuttur eserin içeriğinde şunlar yer almakta:
- İnsanoğlu uzay okyanusuna açılıyor
- Canlıların ve evrenin yapısı
- Doğa yasaları tüm evrende geçerlidir
- Cennet ve cehennem
- Başka gezegenlerde yaşam var mı?
- Keşif yolculuklarının öyküsü
- Samanyolu: Gecenin bel kemiği
- Zaman ve mekan içinde yolculuk
- Başka evrenlerin kapısı karadelikler
- Sonsuzluğun kıyısı: Dördüncü boyut
- Aklın evreni
- Galaktik uygarlık
- Yaşamak ya da yokolmak konusunda kim karara verecek?
Bir diğer öğrenme çıktısı ise herhangi resmini çektiğimiz bir yer hakkında nasıl fikirle elde ederiz? bu öğrenme çıktısında mesela gecekondunun çok olduğu bir yerin fotoğrafını çektiğimizde o yerde düzensiz ve çarpık yerleşme olduğunu fikrini çıkarabiliriz .
Bir diğer öğrenme çıktısı ise farklı yerlerdeki aynı bitki türünün fiziki görüntüsü neden farklıdır? bu öğrenme çıktısında mesela kızılçamı ele alırsak kızılçam muğlada çok fazla yağış aldığı için gövdesi daha düzgündür fakat manisadaki bir kızıl çamın gövdesi yağış yetersizliğinden dolayı çarpıktır...
TÜRKİYE KARA YOLLARI HARİTASI
DÜNYA HARİTASI
MERCATOR HARİTA SİLİNDİRİK PROJEKSİYONU
En bilindik ve yaygın dünya projeksiyonudur.Kuzey ve Güney kutuplarına doğru yüzölçümleri çok abartılı şekilde büyüten projeksiyon çeşitidir. gerhard mercator tarafından 1568 yılında yapılmıştır. Grönland güney amerikadan antarktika ise asyadan büyük görünmektedir.genelde denizcilikte kullanılmaktadır.
Mercator silindirik projeksiyonuHaritalarda Projeksiyonlar
Haritada şekil ve alan bozulmalarını en aza indirmek için kullanılan yönteme projeksiyon denir.
Başlıca Projeksijon Çeşitleri:
. Silindir Projeksiyon
.Konik Projeksiyon
.Düzlem Projeksiyon
Silindir projeksiyonda:Kullanım alanı ekvatoral kuşak ve dünya haritasında kullanılır.Şekil ve Açı korunur . Alan bozulur.Bozulma kutuplara doğru artar.Dünyanın tamamının haritası çizilebilir.
Konik projeksiyonda:Kullanım alanı orta enlemler ve ülke haritaları.Şekil bozulur alan korunur.Ekvatora doğru bozulma artar.Dünya'nın yarısı gösterilebilir.
Düzlem projeksiyonda:Kullanım alanı kutup bölgeleri dar alanların çizimi Büyük ölçekli harita çizimi .Düzlem odağından uzaklaşıldıkça bozulmalar artar.Dünya'nın yarısı gösterilebilir.
Gerçek bir harita nasıl olmalıdır? öğrenme çıktısını ele alırsak Harita neden sorusuna yani çok sayıda soruları içeren harita gerçek haritadır. Harita bizim aradığımız sorunun cevabını bize verebilmelidir.
Çatal Höyük Haritası çatal höyük haritasının orijinal haliİlk Türk dünya haritası ise kaşgarlı mahmutun haritasıdır.Bu haritada türklerin yaşadığı bölgeler ve ilişkide bulundukları bazı ulus ve devletler gösterilmiştir.
Kaşgarlı Mahmutun Türk Dünya HaritasıBatlamyus kimdir?
Genç iskenderiye döneminde yaşamış ünlü bilim adamlarındandır.Batlamyus iki önemli yapıtın yazarıdır.Bunlar: Büyük bileşim ve coğrafya 'dır.
Büyük Bileşim kitabında şunlara yer vermiştir:Yapıtta dünya merkezli bir güneş sistemi önerilir.
Coğrafya kitabında:Matematiksel coğrafya alanını bulmuştur. Batlamyus bu kitabı hazırlarken Eratosthenes, Hiparkhos, Strabon ve özellikle de Surlu Marinos'tan büyük ölçüde yararlanmıştır.
Coğrafya ilk ortaya çıktığında yer tasvirlerine çok yer verilmiştir . Bu tasvir zamanla edebiyata kaymıştır.
STRABON KİMDİR?
Strabon:Dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilir.Amasyalı hipokrattır.Doğaya uygun olarak yaşamayı ve dünya vatandaşlığını savundu.
DAVİD HARVEY KİMDİR?
David Harvey bir coğrafyacıdır.Postmodernliğin durumu adlı eserinde Zaman ve Mekan sıkışmasını şu şekilde ele almaktadır:Zaman ve Mekan sıkışması insanı kışkırtır-heyecanlandırır-strese düşürür.dolayısıyla çok çeşitli toplumsal-kültürel ve politik tepkileri harekete geçirir.David harvey dünyanın iletişim ve ulaşım araçlarıyla çok küçüldüğünü ifade ediyor.Bu konuda şu örneği vermektedir:1500-1800 lü yıllarda at arabalarının ve yelkenli gemilerin ortalama en yüksek hızı 16 kilometreydi.1800-1930 yılları arasında buharlı lokomotifler saatte 100 buharlı gemiler ise 60 km hıza ulaşıyordu.1950 lerden sonra pervaneli uçaklar saatte 160-640 km 1960 lardan sonra ise jet uçakları 800-1100 km hız yapmaktaydı.Mekanı zaman aracılığıyla ortadan kaldıran yenilikler sonucunda dünya haritasıda küçülüyor.
BÖLGE KAVRAMI NEDİR?
Bölge:Taşıdığı belirli coğrafi özellikler nedeniyle çevresinden ayrılan buna karşılık kendi sınırları içinde benzerlik gösteren en büyük coğrafi birime bölge denir
Türkiye 1941' de Birinci Türk Coğrafya kongresinde 7 coğrafi bölgeye-21 bölüme ayrılmıştır.dört bölgemiz komşusu olduğu denizin adını aldı.(karadeniz-marmara-akdeniz-ege)diğer üç bölgemizde bulunduğu konuma göre adlandırılmıştır(doğu anadolu-iç anadolu-güney doğu anadolu)
Coğrafi Bölgeleri Oluşturan Faktörler ise:
1.Doğal özellikler: Coğrafi konumu-Yer şekilleri-İklim ve bitki örtüsü
2.Beşeri özellikler:Nüfus ve yerleşme
3.Ekonomik özellikler:Ulaşım imkanları ve Ekonomik faaliyetlerin türü coğrafi bölge sınırlarının çizilmesinde önemli bir etkendir.Marmara Bölgesinde endüstüri-Ege ve Akdeniz Bölgesinde turizm ve tarım-Orta ve Güneydoğu anadoluda tarım-Doğu anadoluda hayvancılık-Karadeniz bölgesinde ise tarım ve hayvancılıktan yararlanma ön plandadır.Bu durum bölgesel farklılığın belirlenmesinde oldukça önemlidir.
DÜNYA NASIL OLUŞTU?
Dünya güneş sistemi oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesi halindeydi . Zamanla ekseni etrafında dönüşünün etkisiyle dıştan içe doğru soğumuş böylece iç içe geçmiş farklı sıcaklıklardaki katmanlar oluştu.günümüzde iç kısımdaki sıcaklık korunmakta Dünyanın oluşumundan bu zamana kadar geçen zaman ve dünyanın yapısı jeolojik zamanlar yardımıyla belirlenir.Dünya bugünkü haline gelirken çeşitli jeolojik süreçlerden geçti.
Dünyanın daha önceki haline PANTALASİA denir.
Kıta döngüsü nedir?
Dünya oluştuğunda tek bir kıta halideydi bu kıtayada pangea yani süper kıta denilmiştir.Pangea magma tabakasındaki konveksiyonel hareketler sonucunda iki parçaya bölünmüş bu parçalardan güneyde kalan kısmına Gondvana kuzeyde kalan kısmına Laurasia adı verildi. Gondvana sonradan Anktarktika-Günay amerika-Avusturalya ve Afrika kıtaları olarak ayrılmıştır.Laurasia ise Kuzey amerika-Avrupa ve Asya kıtaları olarak ayrılmış ve günümüz kıtaları meydana geldi.
Bu ayrılan kıtalar dikkat çekici bir şekilde yapboz parçaları gibi birbirlerini tamamlarlar.
Bu kıtalar milyonlarca yıl sonra tekrar birleşicekler . Pangeayı ilk ortaya atan kişi kıtaların kayması diye ortaya atan kişi Wegener'dir.
İlk ilkokul babilde açılmıştır. bugünkü noter zengin çocukları eğitim görmüştür.
İlk resmi devlet okulu ise prusyada açıldı.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)